Unijny przemysł spożywczy w 2023 r. – nowy raport Data & Trends EU Food and Drink Industry

Dostępna jest już tegoroczna edycja raportu „Data & Trends of the EU Food and Drink Industry” przygotowywanego przez Food Drink Europe. Dokument przedstawia całościowy obraz struktury i procesów ekonomicznych zachodzących w europejskim sektorze żywności i napojów, który stanowi jedną z najważniejszych gałęzi gospodarki Unii Europejskiej (UE), m.in. pod względem obrotów, wartości dodanej i zatrudnienia. W raporcie znaleźć można szczegółową analizę rynku wewnętrznego UE, jego relacji z rynkami zagranicznymi oraz informacje o pozycji europejskich przedsiębiorstw w kontekście ogólnoświatowym.

Stabilny i elastyczny sektor

Przemysł spożywczy jest jedną z najistotniejszych gałęzi gospodarki UE. W 2020 r. europejski sektor żywności i napojów wygenerował obroty w wysokości 1,1 biliona euro oraz wartość dodaną na poziomie 229 miliardów euro. Biorąc pod uwagę wydatki na innowacje, które w 2020 r. wyniosły 40,5 miliarda euro, branża spożywcza jest w UE sektorem produkcyjnym o najwyższym nakładzie kapitałowym. Jak podkreślają autorzy raportu, unijny przemysł żywnościowy niezmiennie charakteryzuje się stabilnością, elastycznością i trwałością, odpowiadając za 2% całkowitej wartości dodanej brutto UE.

Kluczowy element unijnej gospodarki

Jak pokazują dane zawarte w raporcie unijna branża żywności i napojów jest wiodącym źródłem zatrudnienia w sektorze produkcji w wielu krajach członkowskich UE, obejmując 291 tys. firm, zapewniając pracę 4,6 miliona osób i wypłacając pensje o łącznej wartości 110 miliardów euro. W większości państw europejskich plasuje się również w czołówce przemysłu produkcyjnego w kontekście obrotów – prym wiodą Francja, Niemcy, Włochy i Hiszpania, które należą pod tym względem do największych wytwórców żywności w Europie. Polska zajmuje w tym zestawieniu 7. miejsce.

Silna pozycja na arenie międzynarodowej

Nowy raport pokazuje, że europejski przemysł spożywczy utrzymuje silną pozycję na arenie międzynarodowej. UE jest pierwszym pod względem wielkość eksporterem żywności i napojów na świecie – przewyższając Stany Zjednoczone, Chiny i Brazylię. Unia jest zarazem drugim co wielkości importerem, plasując się tuż za Stanami Zjednoczonymi, a przed Chinami, Wielką Brytanią i Japonią.

Główni eksporterzy żywności i napojów na świecie (w miliardach dolarów).

¹z uwzględnieniem zmian w składzie państw członkowskich UE

²brak danych dla Indonezji za rok 2022

W 2022 r. wartość unijnego eksportu znacząco przewyższała wartość importu w niemal wszystkich kategoriach żywności i napojów. Największym wzrostem eksportu charakteryzowały się tłuszcze i oleje, przetworzone warzywa i owoce oraz wypieki i produkty mączne. Z kolei największy wzrost importu odnotowano w przypadku produktów mlecznych, mięsa, mielonego ziarna i produktów skrobiowych. Łączna wartość eksportu wyniosła w 2022 r. ponad 181 miliardów euro, a łączna wartość importu – ok. 110 miliardów euro.

Główni importerzy żywności i napojów na świecie (w miliardach dolarów).

¹z uwzględnieniem zmian w składzie państw członkowskich UE

Wzrost eksportu i importu

Najważniejszym towarem eksportowym UE pozostają wina i wysokoprocentowe napoje alkoholowe, których wartość wyniosła w 2022 r. – odpowiednio – 17 i 9 miliardów euro. W przypadku większości wiodących kategorii żywności i napojów eksportowanych z krajów Wspólnoty między 2021 a 2022 r. zaobserwowano dwucyfrowy wzrost. Wyjątek stanowiła wieprzowina, której wartość eksportu zmalała o 12%. Podobny trend odnotowano wśród towarów importowanych do UE, spośród których najbardziej wzrósł import oleju słonecznikowego – o 71%.

Duża innowacyjność

Biorąc pod uwagę wspomnianą wcześniej wielkość inwestycji w przemysł spożywczy, sektor ten charakteryzuje się w UE dużą innowacyjnością. Jej siłą napędową są trendy zaklasyfikowane do 15 różnych kategorii, które odpowiadają 5 podstawowym oczekiwaniom konsumentów związanym z przyjemnością, zdrowiem, aspektem fizycznym, wygodą oraz aspektem etycznym produktów. Przyjemność pozostaje głównym motorem innowacji w Europie, odpowiadającym za 48,8% oferty produktów innowacyjnych w 2022 r. (+0,5% względem 2021). Na drugim miejscu znajduje się zdrowie (29,7%, -0,9%), na trzecim aspekt etyczny (8,2%, -1,1%), na czwartym aspekt fizyczny (7,5%, +2,2%), na piątym zaś wygoda (5,8%, -0,5%).

Główne siły napędowe innowacji w Europie (w %).

W 2022 r. najbardziej innowacyjnym sektorem przemysłu spożywczego były napoje bezalkoholowe (+0,6 względem 2021). Tuż za nimi uplasowały się mrożone produkty solone (+0,8%), podczas gdy na trzeciej pozycji znalazły się mięsa i drób (+0,5%).

Ważna rola z punktu widzenia biogospodarki

W nowym raporcie znaleźć można informacje dotyczące wkładu sektora żywności i napojów w biogospodarkę UE. Według zebranych przez Food Drink Europe danych unijna bioekonomia wygenerowała w 2020 r. obroty rzędu 2,3 biliona euro oraz wartość dodaną w wysokości 665 miliarda euro, z czego branża spożywcza odpowiadała za ok. połowę w pierwszym i ok. 1/3 w drugim przypadku. W tym samym roku w biogospodarce UE zatrudnienie znalazło 17,2 miliona ludzi, z których ponad 25% pracowało w przemyśle żywnościowym. Co istotne, na przestrzeni ostatniej dekady wartość dodana zarówno bioekonomii, jak i branży spożywczej, wykazywała w UE stałą tendencję rosnącą.

Wpływ na klimat i środowisko

Przemysł spożywczy w UE znajduje się na 5. miejscu wśród sektorów produkcyjnych pod względem emisji gazów cieplarnianych, wypuszczając do atmosfery 85 megaton dwutlenku węgla każdego roku, z czego większość związana jest ze zużyciem energii. W 2021 r. w Europie zmarnowano ok. 58 milionów ton jedzenia (średnio 131 kg/osobę), co odpowiada 16% gazów cieplarnianych emitowanych przez cały unijny system żywnościowy i pociąga za sobą koszty w wysokości 132 miliardów euro. Z danych zawartych w raporcie wynika, że w ujęciu całościowym w UE ok. 10% produkowanej żywności jest marnotrawiona lub tracona, podczas gdy w skali globalnej jest to ok. 13.

Odsetek recyklingowanych opakowań plastikowych w wybranych państwach UE w 2021 r. (w %).

Eksperci Food Drink Europe zwracają uwagę, że UE czyni postępy w recyklingu plastikowych opakowań. W 2021 r. 40% z nich zostało ponownie wprowadzonych do obiegu, co oznacza wzrost o 7% w stosunku do roku 2010. Kraje wiodące pod tym względem to Hiszpania, Włochy i Słowenia, gdzie recyklingowi poddawanych jest ponad 50% plastikowych opakowań. Tuż za nimi plasują się Belgia, Holandia i Niemcy.

Globalne wyzwania

W podsumowaniu raportu autorzy zwracają uwagę na wyzwania, które w najbliższej przyszłości czekają zarówno światowy, jak i europejski przemysł spożywczy. Poważnym zagrożeniem, któremu będzie musiał stawić czoła unijny system żywnościowy, jest degradacja obszarów rolnych, pastwisk i lasów, przy jednoczesnym spadku dostępności słodkiej wody, rosnącej gęstości zaludnienia i coraz częstszych pożarach. Czynniki te negatywnie wpływają na środowisko naturalne, do czego dodatkowo przyczynia się emisja gazów cieplarnianych, za której 26% w skali globalnej odpowiada właśnie przemysł spożywczy.

Prognozowane wyzwania związane z zaspokojeniem popytu na żywność do 2050 r.

Eksperci Food Drink Europe podkreślają również wagę rosnącej globalnej populacji, która według szacunków ma do 2050 r. wynieść 9,7 miliarda ludzi, co znacząco zwiększy presję związaną z dostępnością i produkcją żywności w skali wystarczającej do zaspokojenia światowego popytu. Ma to szczególne znaczenie w świetle tego, że w 2021 r. aż 3,1 miliarda osób nie była w stanie pozwolić sobie na zdrową dietę – szczególnie w przypadku kobiet oraz mieszkańców terenów wiejskich. Niewątpliwie jest to związane z faktem, że koszt zdrowego sposobu żywienia wzrósł między rokiem 2019 a 2021 średnio o 6,7%. Aby sprostać zwiększonemu zapotrzebowaniu świata na żywność szacuje się, że jej produkcja do roku 2050 będzie musiała wzrosnąć o 50% – w czym unijny przemysł spożywczy odegra bez wątpienia istotną rolę.

Źródła:

1. https://www.fooddrinkeurope.eu/wp-content/uploads/2023/12/FoodDrinkEurope-Data-Trends-Report-2023-digital.pdf
2. https://www.fooddrinkeurope.eu/resource/data-trends-of-the-european-food-and-drink-industry-2023/
3. https://www.un.org/en/observances/end-food-waste-day