Spełniające wymogi prawne nazewnictwo produktów dedykowanych weganom i wegetarianom wymaga szczegółowej weryfikacji. Możliwość stosowania tzw. nazw „mlecznych” i „mięsnych” dla produktów niezawierających mleka i mięsa jest przedmiotem dyskusji wśród przedsiębiorców i ekspertów.

Dzieje się tak pomimo – wydawać by się mogło – wyklarowania sytuacji w 2020 r., kiedy to Parlament Europejski odrzucił poprawkę do rozporządzenia 1308/2013, która miała zwiększyć ochronę nazw produktów mięsnych (jak stek, kiełbasa, eskalopki, burger, hamburger), jak też mlecznych (m.in. zakaz przywoływania takich nazw poprzez sformułowania: „styl”, „typ”, „imitacja”, „smak”, „zamiennik” itp.).

W przypadku używania nazw produktów z sektora mlecznego kluczową wytyczną stanowi wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie Tofu Town (sprawa C-422/16) potwierdzający zastrzeżenie nazw np. mleko, jogurt, śmietana wyłącznie dla produktów mlecznych, co wynika z przepisów rozporządzenia 1308/2013[1]. Jeśli chodzi zaś o nazwy nawiązujące do mięsa, ich ocena pod kątem zgodności z przepisami może być jeszcze bardziej skomplikowana. W każdym przypadku należy pamiętać nie tylko o szczegółowych regulacjach, ale przede wszystkim o zasadniczych wymogach dotyczących przekazywania informacji na temat żywności, które wyznaczają granice w zakresie komunikowania konsumentom jej cech.

„Mięso” vs. „burger”

Nie jest prawdą, że stosowanie nazw „mięsnych” może być dowolne wobec tego, że ww. poprawka do rozporządzenia 1308/2013 została odrzucona. Art. 78 tego rozporządzenia stanowi bowiem, że:

„Oprócz, w stosownych przypadkach, mających zastosowanie norm handlowych stosuje się definicje, oznaczenia i opisy handlowe określone w załączniku VII do następujących sektorów lub produktów:

a) wołowiny i cielęciny;
b) wina;
c) mleka i przetworów mlecznych przeznaczonych do spożycia przez ludzi;
d) mięsa drobiowego;
e) jaj;
f) tłuszczów do smarowania przeznaczonych do spożycia przez ludzi; oraz
g) oliwy z oliwek i oliwek stołowych.
Definicje, oznaczenia lub opisy handlowe określone w załączniku VII mogą być używane w Unii wyłącznie w celu wprowadzenia na rynek produktu spełniającego odpowiednie wymogi ustanowione w tym załączniku.”
Jednocześnie „mięso” i „produkty mięsne” czy też „drób” zdefiniowane są w rozporządzeniu 853/2004[2], i część z tych definicji przywołana jest w rozporządzeniu 1169/2011 w sprawie informacji dla konsumentów (nazwa skrótowa). Oznacza to, że określenia „mięso” czy „drób” lub „kurczak” nie powinny być stosowane w sposób dowolny.

Warto pamiętać także o wymaganiu określonym w załączniku VI część A pkt 4 rozporządzenia 1169/2011, który jest rzadko wykorzystywany w praktyce, ale potencjalnie mógłby mieć zastosowanie właśnie w ww. przypadkach. Chodzi o konieczność informowania konsumentów o zastąpieniu składnika, którego normalnego stosowania lub naturalnej obecności oczekują konsumenci, innym komponentem. Niezbędne jest wtedy jasne wskazanie tego faktu, bezpośrednio w pobliżu nazwy produktu (i przy zapewnieniu konkretnego rozmiaru czcionki).

Należy także podkreślić, że nazwy typu „burger” czy „kiełbaska” w odnoszą się raczej do opisu rodzaju produktu/potrawy, a co za tym idzie możliwość ich wykorzystywania w opisie żywności różni się od stosowania nazw, dla których mamy w przepisach konkretne definicje.

Wegański tuńczyk?

21 grudnia 2021 r. Komisja Europejska opublikowała odpowiedź na pytanie parlamentarne zadane w październiku przez Hiszpanię. Pytanie dotyczyło stosowania w znakowaniu, prezentacji i reklamie „plant-based products” odniesień do tuńczyka (np. plant-based-tuna, taste like tuna, vegetarian tuna), a konkretnie:

1. Czy w tych przypadkach mają zastosowanie przepisy dyrektywy 2006/114/EC dot. reklamy wprowadzającej w błąd i reklamy porównawczej?
2. Czy ww. sposób reklamy może naruszać art. 7 rozporządzenia 1169/2011?
3. Czy są jakieś plany KE dot. nowej legislacji chroniącej sektor rybny przed opisanymi praktykami?

Stella Kyriakides z swojej odpowiedzi z ramienia KE wskazała, że:

• W przypadku wspomnianych w zapytaniu kwestii zastosowanie mają przede wszystkim przepisy rozporządzenia 1169/2011 (jako przepisy szczegółowe dot. informacji na temat żywności, w tym także jej prezentacji i reklamy)
• 7 rozporządzenia 1169/2011 ma jak najbardziej zastosowanie w opisanym przypadku, a oprócz niego także – wspomniany wcześniej – przepis załącznika VI, odnoszący się do zastępowania składnika oczekiwanego przez konsumenta innym
• KE monitoruje rozwój różnego rodzaju produktów na bazie roślin (plant-based), przy czym obecna legislacja dot. rynku produktów sektora rybnego (rozporządzenie 1379/2013) zapewnia ich ochronę w wystarczającym stopniu (łącznie z rozporządzeniem 1169/2011).
   

Szerzej na temat kwestii problematycznych w znakowaniu żywności będziemy mówić podczas webinaru 8 marca 2022 r.

[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007 (Dz. U. UE. L. z 2013 r. Nr 347, str. 671 z późn. zm.).
[2] Rozporządzenie (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiające szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. UE. L. z 2004 r. Nr 139, str. 55 z późn. zm.).