W ramach światowej operacji OPSON IX, skierowanej na walkę z zafałszowaniami żywności, zajęto i wycofano z rynku około 12 000 ton nielegalnych i potencjalnie szkodliwych produktów o szacunkowej wartości detalicznej około 40 mln USD (ok. 146 mln PLN).

Operację OPSON IX prowadzono od 1 grudnia 2019 r. do 30 czerwca 2020 r. Kilka przypadków zafałszowań i niezgodności wykrytych podczas operacji opisywaliśmy w lipcu 2020 r., a 27 maja 2021 r. na stronie internetowej Europolu opublikowano szczegółowy raport podsumowujący OPSON IX.

W operacji OPSON IX wzięło udział 77 krajów, a wśród nich zabrakło Polski.

Podsumowanie operacji – streszczenie raportu

• W świetle niedawnego światowego kryzysu zdrowotnego państwa muszą ponownie ocenić swoje podejście do kwestii bezpieczeństwa łańcucha dostaw żywności, analizując nowe strategie, wzmożone kontrole, bezpieczniejsze procedury i środki zapobiegawcze, przy jednoczesnym zapewnieniu lepszej ochrony pracowników organów ścigania.
• Pandemia COVID-19 prawdopodobnie spowodowała wzrost aktywności przestępczości zorganizowanej związanej z lekami i wyrobami medycznymi, przy jednoczesnym spadku zaangażowania przestępczości zorganizowanej w przestępstwa związane z żywnością w pierwszych miesiącach 2020 r.
• W wynikach OPSON IX podkreślono, że zarówno nielegalny inwentarz żywy, jak i produkty mięsne pozostają zagrożeniem dla zdrowia publicznego i potencjalnie stanowią dodatkowe ryzyko w kontekście pandemii COVID-19, ponieważ wśród pracowników zakładów przetwórstwa mięsnego lub na wyspecjalizowanych rynkach mogą tworzyć się i szybko rozprzestrzeniać skupiska zakażeń.
• Praktycznie w każdej edycji OPSON dokonywano konfiskaty niewielkich ilości produktów, których termin przydatności do spożycia upłynął. Jednak tym razem liczba konfiskat przeterminowanych artykułów spożywczych jest wyższa niż w latach poprzednich.
• Kraje uczestniczące zgłosiły około 12 000 ton nielegalnych i potencjalnie szkodliwych produktów przejętych i wycofanych z rynku o szacunkowej wartości detalicznej około 40 046 068 USD.
• W wyniku 27 579 kontroli przeprowadzonych podczas OPSON IX wszczęto 408 spraw karnych i 2 980 spraw administracyjnych, dokonano 407 aresztowań, wydano 235 nakazów przeszukania oraz przerwano nielegalną działalność 19 zorganizowanych grup przestępczych zaangażowanych w oszustwa żywnościowe i inne dziedziny przestępczości.
• Liczba kontroli stanowi około 39 procent tego, co kraje zgłosiły w poprzedniej edycji, natomiast liczba spraw karnych stanowi 13 procent tego, co odnotowano w ramach operacji OPSON VIII. Liczba spraw administracyjnych, choć nieznacznie spadła, utrzymała się na zbliżonym poziomie 91 procent w porównaniu z poprzednią edycją.
• Spadek ten odzwierciedla najprawdopodobniej wysiłki, jakie kraje podjęły w celu rozwiązania problemów spowodowanych pandemią COVID-19 i wdrożonymi środkami blokującymi, natomiast wyzwania związane z transportem w łańcuchu dostaw miały również wpływ na przestępców zajmujących się przestępstwami związanymi z żywnością.
• Nie licząc konfiskat ubocznych, podczas OPSON IX najczęściej konfiskowano surową paszę dla zwierząt, napoje alkoholowe oraz owoce/warzywa/rośliny strączkowe, co potwierdza zagrożenie związane z wyrobami alkoholowymi zaobserwowane w poprzednich latach, a także ujawnia inne zagrożenia.
• Jeśli chodzi o tendencję regionalną, Namibia i Republika Południowej Afryki były głównymi punktami wejścia nielegalnych środków spożywczych (ale także innych towarów konsumpcyjnych), które są prawdopodobnie rozprowadzane na północ, do krajów sąsiednich.
• Operacja OPSON IX ponownie potwierdziła wcześniejszą tendencję związaną z przemytem alkoholu z krajów Europy Wschodniej do UE, który odbywa się w małych ilościach, ale z większą częstotliwością przewozów, prawdopodobnie do krajów Europy Zachodniej i Północnej.
• Jeśli chodzi o prawa własności intelektualnej, większość działalności przestępczej związana jest z nielegalnym wykorzystywaniem znaków towarowych i chronionych nazw pochodzenia. Odnotowany poziom podrabiania towarów wynosi około 8 procent wszystkich konfiskat.
• W obliczu globalnego kryzysu zdrowotnego zwiększenie współpracy międzynarodowej poprzez wymianę wiarygodnych informacji operacyjnych ma zasadnicze znaczenie dla zrozumienia nowych zjawisk i rzeczywistego wpływu pandemii na bezpieczeństwo światowego łańcucha żywnościowego.
• Operacja OPSON powinna nadal mieć charakter globalny, jednak z wyraźniejszym naciskiem na kwestie regionalne. Zaleca się, by kraje członkowskie zwracały się o udział lub uczestniczyły w regionalnych spotkaniach organizowanych przez INTERPOL oraz w podobnych wydarzeniach organizowanych przez EUROPOL, gdy tylko potrzebna jest pomoc międzynarodowa, w pełni wykorzystując nowe, oficjalnie zatwierdzone narzędzia do organizowania wirtualnych spotkań.

Źródło: Europol – raport operacji OPSON IX

PROBASE360 - MONITORING I NARZĘDZIA DO ANALIZY FOOD FRAUD