Poleganie na „lokalnej żywności” to odległe marzenie większości krajów świata

Globalizacja zrewolucjonizowała produkcję i konsumpcję żywności w ostatnich dziesięcioleciach, a uprawy stały się bardziej wydajne. W rezultacie diety uległy zróżnicowaniu, a dostępność żywności wzrosła w różnych częściach globu. Doprowadziło to jednak również do sytuacji, w której większość ludności świata mieszka w krajach uzależnionych, przynajmniej częściowo, od importowanej żywności. Może to zintensyfikować podatność na zagrożenia podczas wszelkiego rodzaju globalnych kryzysów, takich jak obecna pandemia COVID-19, ponieważ globalne łańcuchy dostaw żywności są zakłócone.

Badania prowadzone przez zespół prof. Pekka Kinnunena z Uniwersytetu Aalto i opublikowane w Nature Food modelują minimalną odległość między produkcją roślinną a konsumpcją, jakiej ludzie na całym świecie będą potrzebować, aby zaspokoić swoje zapotrzebowanie na żywność. Badania zostały przeprowadzone we współpracy z University of Columbia, University of California, Australian National University i University of Göttningen.

Przedmiot badań

W badaniach uwzględniono sześć kluczowych grup upraw dla ludzi: zboża umiarkowane (pszenica, jęczmień, żyto), ryż, kukurydza, ziarna tropikalne (proso, sorgo), korzenie tropikalne (maniok) i rośliny strączkowe. Naukowcy modelowali globalnie odległości między produkcją a konsumentem, zarówno dla normalnych warunków produkcji, jak i scenariuszy, w których łańcuchy produkcyjne stają się bardziej wydajne ze względu na ograniczenie marnotrawienia żywności i ulepszone metody uprawy.

Wyniki badań

Wykazano, że 27% światowej populacji może uzyskać umiarkowane ziarna zbóż w promieniu mniejszym niż 100 kilometrów. Udział wyniósł 22% w przypadku zbóż tropikalnych, 28% w przypadku ryżu i 27% w przypadku roślin strączkowych. W przypadku kukurydzy i korzeni tropikalnych odsetek ten wynosił zaledwie 11–16%, co według P. Kinnunen utrudnia poleganie wyłącznie na lokalnych zasobach. Istnieją duże różnice między różnymi obszarami i lokalnymi uprawami. Na przykład w Europie i Ameryce Północnej uprawy umiarkowane, takie jak pszenica, można uzyskać głównie w promieniu 500 kilometrów. Dla porównania średnia globalna wynosi około 3800 kilometrów.

Foodsheds jako obszary samowystarczalności

Zdefiniowano obszary żywnościowe jako obszary, w których produkcja żywności może być samowystarczalna. Oprócz produkcji żywności i popytu, obszary żywnościowe określają wpływ infrastruktury transportowej na to, gdzie można pozyskać żywność.

Badanie wykazało również, że obszary żywnościowe to w większości stosunkowo zwarte obszary dla poszczególnych upraw. Kiedy patrzy się na uprawy jako całość, obszary żywnościowe tworzą większe obszary, obejmujące cały świat. Wskazuje to na to, że różnorodność naszych obecnych diet powoduje globalne, złożone zależności.

Według prof. Matti Kummu, który również był zaangażowany w badanie, wyniki wyraźnie pokazują, że sama lokalna produkcja nie jest w stanie zaspokoić popytu na żywność; przynajmniej nie przy obecnych metodach produkcji i zwyczajach konsumpcyjnych. Zwiększenie udziału skutecznie zarządzanej produkcji krajowej prawdopodobnie ograniczyłoby zarówno marnotrawienie żywności, jak i emisję gazów cieplarnianych. Jednocześnie może to jednak prowadzić do nowych problemów, takich jak zanieczyszczenie wody i niedobór wody na bardzo gęsto zaludnionych obszarach, a także podatności na zagrożenia w takich przypadkach, jak słabe zbiory lub migracja na dużą skalę.

Trwająca epidemia COVID-19 podkreśla znaczenie samowystarczalności i lokalnej produkcji żywności. Ważne byłoby również oszacowanie ryzyka, jakie może powodować zależność od importowanych środków produkcji rolnej, takich jak białka paszowe dla zwierząt, nawozy i energia.

Źródło: https://www.nature.com/articles/s43016-020-0060-7