Pseudomonas spp. w mleku i produktach mleczarskich: zagrożenie mikrobiologiczne, zdolność do tworzenia biofilmu i profile antybiotykowe

Bakterie z rodzaju Pseudomonas, choć nie są klasycznymi patogenami, mogą negatywnie wpływać na trwałość produktów mlecznych oraz stanowić zagrożenie w kontekście antybiotykooporności i tworzenia biofilmów. Badanie opublikowane w Foods (2024) oceniło 106 szczepów Pseudomonas spp. wyizolowanych z mleka surowego, pasteryzowanego i produktów mleczarskich we Włoszech, analizując ich oporność na antybiotyki i zdolność do tworzenia biofilmu. Wyniki mają znaczenie praktyczne dla przemysłu mleczarskiego, szczególnie w zakresie higieny i kontroli mikrobiologicznej.

Pseudomonas to psychrotrofy, które namnażają się w niskich temperaturach, przyczyniając się do psucia mleka – zmieniają smak, zapach i konsystencję. Ich obecność w środowisku produkcyjnym, połączona ze zdolnością tworzenia biofilmu na powierzchniach kontaktowych, utrudnia skuteczne czyszczenie i dezynfekcję.

Większość przebadanych szczepów należała do P. fluorescens, P. fragi, P. putida i P. aeruginosa. Aż 80% wykazywało zdolność tworzenia biofilmu, z czego niemal 30% silnie adhezyjną. Szczególnie aktywne były P. fluorescens i P. aeruginosa – ta ostatnia, typowo szpitalna, była obecna również w produktach mlecznych, co wskazuje na możliwe zanieczyszczenie środowiskowe. Równolegle przeprowadzono testy wrażliwości na 10 antybiotyków. Znaczący odsetek szczepów – zwłaszcza z mleka surowego – był oporny na trzy lub więcej klas leków (MDR), szczególnie na penicylinę i cefotaksym. Co ważne, szczepy MDR często były także silnie biofilmotwórcze. To wskazuje, że biofilm może chronić bakterie przed działaniem antybiotyków i wspierać ich przetrwanie.

Podsumowanie

Wyniki badania mają znaczące konsekwencje praktyczne dla przemysłu mleczarskiego. Po pierwsze, wskazują na potrzebę ciągłego monitorowania nie tylko mikroflory patogennej, ale również bakterii uznawanych dotąd głównie za psychrotroficzne. Po drugie, konieczne jest dostosowanie programów czyszczenia i dezynfekcji do ryzyka tworzenia biofilmu, zwłaszcza na powierzchniach kontaktujących się z mlekiem surowym. Skuteczne strategie mycia i dezynfekcji powinny uwzględniać środki zdolne do penetracji biofilmu i eliminacji bakterii otoczonych EPS. Monitorowanie obecności biofilmu oraz zastosowanie nowoczesnych metod szybkiej detekcji (np. biologii molekularnej lub powierzchniowych wskaźników fluorescencyjnych) może pomóc w ograniczeniu ich wpływu na bezpieczeństwo i jakość mleka oraz jego przetworów.

Podsumowując, mimo że rzadko wywołują bezpośrednie zakażenia pokarmowe – stanowią realne zagrożenie dla przemysłu mleczarskiego z trzech głównych powodów: ich obecność wpływa na pogorszenie jakości produktów, ich biofilmowa forma sprzyja przetrwaniu i odporności, a rosnąca antybiotykooporność może mieć konsekwencje zdrowotne, szczególnie w kontekście przenoszenia genów oporności. Dlatego też skuteczne strategie walki z tym zagrożeniem powinny obejmować zarówno dokładną kontrolę higieny linii technologicznych, jak i badania przesiewowe pod kątem oporności oraz biofilmotwórczości izolowanych szczepów. Artykuł stanowi ważny sygnał dla całego sektora mleczarskiego i potwierdza, że tylko interdyscyplinarne podejście – łączące mikrobiologię, technologię i zarządzanie jakością – pozwoli skutecznie ograniczać ryzyko związane z obecnością Pseudomonas spp. w łańcuchu mleczarskim.
Źródło: https://www.mdpi.com/2304-8158/14/7/1105