Ruszył sezon owocowo-warzywny, trwają kontrole IJHARS

IJHARS już po raz kolejny rozpoczyna sezon kontroli jakości świeżych owoców i warzyw oraz ziemniaków. Będziemy wszędzie tam, gdzie sprzedaje się owoce i warzywa. Sprawdzimy produkty krajowe, ale ze szczególną uwagą przyjrzymy się importowanym towarom. Zadbamy o to, aby konsumenci nie byli oszukiwani co do pochodzenia kupowanych owoców i warzyw.

Początek sezonu na świeże owoce i warzywa to sygnał dla Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) do uruchomienia intensywnych kontroli na terenie całego kraju.

O działaniach prowadzonym przez służby IJHARS opowiedzieli podczas zorganizowanego w dniu 23 kwietnia br. briefingu prasowego w Broniszach k. Warszawy dr Przemysław Rzodkiewicz, Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych i Ewa Piszczek, Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Briefing odbył się ze specjalnym udziałem Stefana Krajewskiego, Sekretarza Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Ministrom towarzyszył Prezes Zarządu Spółki „Warszawski Rolno-Spożywczy Rynek Hurtowy S.A.” w Broniszach, Krzysztof Karpa – gospodarz miejsca, w którym odbyło się spotkanie z dziennikarzami.

Działania kontrolne Inspekcji mają na celu zapewnienie najwyższej jakości produktów trafiających na rynek oraz ochronę interesów zarówno konsumentów, jak i zasad uczciwej konkurencji na rynku.

- Nad bezpieczeństwem żywnościowym i bezpieczeństwem żywności czuwają wszystkie instytucje i inspekcje kontroli podległe Ministerstwu Rolnictwa – zapewnił Stefan Krajewski Sekretarz Stanu w MRIRW.

- Naturalnie, przede wszystkim promujemy polską, zdrową żywność, ale częścią tej promocji jest również rzetelna informacja. Konsument podejmując decyzje zakupowe, ma prawo wiedzieć, z jakiego kraju pochodzą towary i jakie wymagania jakościowe wobec naszych partnerów handlowych są przez nas bezwzględnie wymagane. I podstawowy warunek: zaufanie. Konsument musi być pewny, że faktycznie wszystkie instytucje kontroli działają w jego – Konsumenta interesie. Tu nie może być żadnych wyjątków lub usprawiedliwianych okoliczności.” – dodał wiceminister Stefan Krajewski.

Dla resortu rolnictwa, jak podkreślił minister Stefan Krajewski, bardzo ważne jest, aby polscy konsumenci stawiali na polskie produkty wytwarzane przez polskich rolników. Stąd rekomendacja ministra, by korzystać z lokalnych rynków i sięgać po produkty lokalnych producentów.

- Konsumenci oczekują bezpiecznych, świeżych i odpowiednio oznakowanych produktów, natomiast rolnicy i handlowcy liczą na sprawiedliwą ocenę ich pracy i wsparcie w budowaniu zaufania do polskich produktów. – powiedział Stefan Krajewski. Minister podkreślił wagę codziennej pracy inspektorów IJHARS, przywołując też aspekt kontroli artykułów spożywczych wjeżdżających do naszego kraju. - Przywiązujemy duża wagę do tego, aby konsumenci otrzymywali prawdziwe i rzetelne informacje o wybieranych przez siebie produktach, o ich kraju pochodzenia i o jakości handlowej. – dodał Krajewski.

- Wraz z rozpoczęciem sezonu na świeże owoce i warzywa, Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych będzie na bieżąco monitorować i kontrolować pojawiający się w sprzedaży asortyment. Naszym celem jest szybkie reagowanie na wszelkie sygnały i podejrzenia nieprawidłowości, aby zapewnić konsumentom wysoką jakość i bezpieczeństwo produktów. Cieszy nas rosnąca świadomość handlowców w zakresie jakości i wymagań rynkowych. Liczymy na dobrą współpracę, która leży w interesie wszystkich stron – przede wszystkim konsumentów, którzy zasługują na produkty najwyższej jakości. – zadeklarował szef IJHARS - dr Przemysław Rzodkiewicz.

Wiosna w pełnym rozkwicie. Polacy szczególnym upodobaniem obejmują swojskie rodzime truskawki, uważane za najsłodsze i najpyszniejsze. I te owoce właśnie teraz będą pod szczególnym nadzorem IJHARS – oznakowanie kraju pochodzenia owoców wprowadzanych do handlu w sklepach i na bazarach, o czym wspomniała pani inspektor Ewa Piszczek, Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.

 - Handlarze wykorzystują fakt, że konsumenci polscy są spragnieni krajowych owoców i już zidentyfikowaliśmy podejmowanie prób przesypywania importowanych owoców z Grecji czy Hiszpanii i sprzedawania ich jako polskie. – przywołała przykład inspektor Piszczek. Wspomaganie konsumentów w podejmowaniu dobrych wyborów przy decyzjach zakupowych – to jeden z celów strategicznych działalności IJHARS.

Z kolei Krzysztof Karpa, Prezes Warszawskiego Rolno-Spożywczy Rynku Hurtowego uzupełnił wypowiedzi swoich przedmówców informacjami o miejscu spotkania: - Bronisze to serce handlu świeżymi owocami i warzywami w Polsce. Jesteśmy największym rynkiem nie tylko w Polsce, ale również w Europie środkowo-wschodniej. Dbamy o to, aby naszym klientom zapewnić jak najlepszej jakości owoce i warzywa, które następnie znajdą się na straganach i w sklepach zaopatrujących się w towar tu, na naszej giełdzie.

Jest to możliwe również dzięki współpracy z Inspekcjami, w tym IJHARS, która nie tylko kontroluje. Inspektorzy na Broniszach są tutaj codziennie. Dla nas ich obecność nie kojarzy się tylko z kontrolami, ale również z edukacją prowadzoną wśród naszych przedsiębiorców, jak we właściwy sposób oferować, znakować produkty dobrej jakości. – uzupełnił Krzysztof Karpa.

Zadaniem IJHARS jest kształtowanie zachowań i postaw sprzyjających świadomym wyborom konsumenckim: kupuj lokalne, świeże produkty; czytaj etykiety; pytaj o skład; znaj swoje prawa, itp.

Jak w świetle kontroli IJHARS wyglądał sezon owocowo-warzywny w 2024 r.?

W ubiegłym roku IJHARS kontrolowała świeże owoce i warzywa podczas kontroli planowych oraz podejmowała działania doraźne, reagując na bieżące krytyczne sytuacje jakie pojawiały się na rynku. W 2024 roku inspektorzy IJHARS odwiedzili łącznie 660 podmiotów - sklepy, hurtownie, centra dystrybucyjne, giełdy hurtowe, itp.

W 309 podmiotach, tj. blisko połowie skontrolowanych jakość i znakowanie owoców, warzyw oraz ziemniaków nie spełniało wymagań określonych w przepisach.

W zakresie wymagań jakościowych oraz znakowania łącznie skontrolowano – 3119 partii, o masie 2 524 t. Kontrole IJHARS obejmują przede wszystkim weryfikację zgodności świeżych owoców i warzyw z wymaganiami określonymi w normach handlowych UE, które odnoszą się na przykład do dojrzałości, klasyfikacji, wielkości i prezentacji.

W poprzedni sezonie łącznie zakwestionowano w zakresie:

• wymagań jakościowych – 51 partii o masie 1,6 t,
• znakowania – 645 partii o masie 169,5 t,
• faktur i dokumentów towarzyszących – 156 partii o masie 213,5 t.

(Tabela z podsumowaniem danych liczbowych kontroli planowych i doraźnych świeżych owoców, warzyw i ziemniaków znajduje się na końcu tego materiału.)

Kontrole planowe świeżych owoców, warzyw i ziemniaków:

W przypadku znakowania świeżych owoców i warzyw najczęściej stwierdzane nieprawidłowości to:

• całkowity brak oznakowania,
• brak kraju pochodzenia lub podanie niewłaściwej informacji o kraju pochodzenia,
• brak informacji o odmianie,
• brak informacji o klasie jakości w przypadku produktów objętych szczegółowymi normami handlowymi,
• podanie na opakowaniach klasy jakości dla produktów objętych wymaganiami ogólnej normy handlowej, dla której nie obowiązuje klasyfikacja.

W przypadku znakowania ziemniaków najczęściej stwierdzane nieprawidłowości to:

• brak nazwy środka spożywczego,
• brak nazwy lub firmy i adresu podmiotu, pod nazwą którego dany środek jest wprowadzony do obrotu,
• brak informacji o kraju pochodzenia lub wizerunku flagi kraju pochodzenia lub brak obydwu wymaganych informacji,
• całkowity brak oznakowania.
• podanie niepełnej nazwy produktu (np. „ziemniaki”, bez określenia „ziemniaki wczesne”),
• brak masy netto na opakowaniu.

Podczas kontroli wymagań jakościowych określonych w normach handlowych UE inspektorzy IJHARS wykryli niespełnienie wymagań minimalnych w przypadku pomidorów, ogórków, borówki amerykańskiej, malin, pomarańczy, fasolki szparagowej, sałaty lodowej, sałaty masłowej, papryki, bakłażana, buraków czerwonych, kapusty czerwonej, cebuli czerwonej, jabłek, mango, pietruszki, śliwek, szpinaku. Stwierdzane wady jakościowe dotyczą najczęściej utraty jędrności i świeżości, objawy zepsucia, zapleśnienia, gnicia.

W przypadku zimniaków inspektorzy stwierdzili niespełnienie wymagań minimalnych przez obecność zazieleniałych bulw oraz objawów zepsucia i gnicia.

Weryfikując faktury i dokumenty towarzyszące inspektorzy IJHARS zidentyfikowali przypadki podania niepełnych lub błędnych informacji o produkcie, np.: brak kraju pochodzenia, brak informacji o klasie jakości, brak nazwy odmiany, podanie klasy jakości dla produktów objętych wymaganiami ogólnej normy handlowej, dla której nie obowiązuje klasyfikacja, błędna informacja o kraju pochodzenia (sprzeczna z etykietą).

Działania doraźne IJHARS

W sezonie letnim od maja do września IJHARS podejmowała działania pod hasłem „Brygady Tygrysa” nakierowane na wykrywanie zafałszowań kraju pochodzenia owoców, warzyw i ziemniaków oraz niespełnienia wymagań jakościowych.

Stwierdzane podczas tych kontroli nieprawidłowości były tożsame z wynikami kontroli planowych.

W okresie wakacyjnym 2024 r. w związku z podejrzeniem o zafałszowanie kraju pochodzenia (sygnały przekazywane od przedstawicieli sektora) IJHARS prowadziła kontrole ogórków i pomidorów importowanych z Rosji i Białorusi u największych importerów tych produktów oraz w podmiotach na początkowych etapach obrotu (hurtownie, centra dystrybucyjne, giełdy hurtowe, itp.).

Podejrzenie nieprawidłowości zostało potwierdzone w 42% spośród skontrolowanych podmiotów. Pod kątem prawidłowości znakowania oraz wymagań jakościowych zakwestionowano wówczas 65 partii świeżych ogórków i pomidorów o masie 111 t.

Dokumenty handlowe oraz faktury sprawdzono w przypadku 107 partii ogórków o masie 1433,8 t. Nieprawidłowości stwierdzono w przypadku 35 partii świeżych ogórków i pomidorów.

W przypadku znakowania najczęściej stwierdzane nieprawidłowości dotyczyły:

• całkowitego braku oznakowania opakowań,
• braku informacji o kraju pochodzenia,
• podania klasy jakości dla produktów objętych wymaganiami ogólnej normy handlowej, dla której nie obowiązuje klasyfikacja,
• braku cech identyfikacyjnych pakującego/wysyłającego,
• podanie niewłaściwej informacji o kraju pochodzenia, tj. na wywieszce podano Polska natomiast w dokumentach towarzyszących Rosja.

Wymagania jakościowe określone w normach handlowych UE zakwestionowano w przypadku 2 partii ogórków pochodzących z Rosji, z uwagi na liczne pęknięcia produktu na powierzchni, przejrzałość oraz brak jędrności.

W toku kontroli stwierdzono nieprawidłowości w zakresie informacji zawartych na fakturach i w innych dokumentach towarzyszących. Nieprawidłowości dotyczyły podania niepełnych lub błędnych informacji o produkcie.

Stwierdzone nieprawidłowości:

• zakupiony towar (z Rosji) w fakturach sprzedaży posiadał podwójne wskazanie kraju pochodzenia RU/BY,
• brak informacji o kraju pochodzenia w dokumentach towarzyszących WZ,
• zakupiony towar (z Rosji) w fakturach sprzedaży posiadał wskazany kraj pochodzenia Polska,
• zakupiony towar (z Białorusi) nie posiadał dokumentów towarzyszących, w których wskazano jego kraj pochodzenia (partiom towarzyszył jedynie paragon),
• brak informacji o kraju pochodzenia na fakturze zakupu,
• brak dokumentów sprzedaży.

Podsumowanie tabelaryczne kontroli planowych i doraźnych

Źródło: Informacja prasowa IJHARS