Podstawa prawna

Na mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2025/1892 z dnia 10 września 2025 r. Zmieniającej dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów wprowadzono istotne przepisy dla m.in. branży spożywczej, które dotyczą przede wszystkim zapobiegania powstawaniu odpadów żywności. Oprócz tego nowelizacja wprowadza liczne przepisy związane z wyrobami włókienniczymi i obuwniczymi. 

Treść nowelizacji 

Kluczową zmianą dla przemysłu spożywczego jest dodanie dwóch nowych artykułów do przepisów dyrektywy tj. art. 9a dotyczącego zapobiegania powstawaniu odpadów żywności oraz art. 29a ustawiającego programy zapobiegania powstawaniu odpadów żywności. 

Na mocy art. 9a, państwa członkowskie zostały zobowiązane do podjęcia odpowiednich środków w celu zapobiegania powstawaniu odpadów żywności w całym łańcuchu dostaw żywności, w produkcji podstawowej, w przetwórstwie i wytwórstwie, w sprzedaży detalicznej i innej dystrybucji żywności, w restauracjach i usługach gastronomicznych, a także w gospodarstwach domowych. W ramach tych działań, państwa członkowskie mają co najmniej:

-opracowywać i wspierać interwencje na rzecz zmiany zachowań w celu ograniczenia powstawania odpadów żywności oraz prowadzić kampanie informacyjne mające na celu zwiększanie wiedzy na temat zapobiegania powstawaniu odpadów żywności;

-określać i eliminować powody nieefektywności w funkcjonowaniu łańcucha dostaw żywności oraz wspierać współpracę między wszystkimi podmiotami; 

-zachęcać do dokonywania darowizn żywności i do innych form redystrybucji żywności do spożycia przez ludzi;

-wspierać szkolenia i rozwój umiejętności, a także ułatwiać dostęp do możliwości finansowania, w szczególności dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz podmiotów gospodarki społecznej;

-wspierać i promować innowacje i rozwiązania technologiczne, które przyczyniają się do zapobiegania powstawaniu odpadów żywności. 

Zamierzone cele 

W ramach niniejszej nowelizacji ustanowiono rownież konkretne cele, które mają zostać osiągnięte do dnia 31 grudnia 2030 r. Powstawanie odpadów żywności w przetwórstwie i wytwórstwie ma zostać ograniczone o 10% w porównaniu z roczną średnią ilością odpadów żywności wytworzoną w latach 2021–2023. Natomiast w przypadku powstawania odpadów żywności w przeliczeniu na mieszkańca, łącznie w sprzedaży detalicznej i innej dystrybucji żywności, w restauracjach i usługach gastronomicznych oraz w gospodarstwach domowych, redukcja ma sięgnąć 30% w porównaniu z roczną średnią ilością odpadów żywności wytworzoną w latach 2021–2023. 

Państwa członkowskie zostały również zobowiązane do dokonania oceny swoich programów zapobiegania powstawaniu odpadów żywności, a także ich dostosowywania w celu osiągnięcia ww. celów. Warto przy tym podkreślić, iż określone w dyrektywie środki stanowią minimum realizacji założonych celów. Oznacza to, że państwa członkowskie w ramach krajowej legislacji mogą wprowadzić również inne środki, które przyczynią się do osiągnięcia planowanych założeń. 

Okresy przejściowe 

Z uwagi na fakt, iż niniejsza regulacja została uchwalona w formie dyrektywy, konieczna będzie jej transpozycja do krajowych porządków prawnych. Na mocy art. 2 niniejszej dyrektywy, państwa członkowskie zostały zobowiązane do wprowadzenia w życie przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych niezbędnych do jej wykonania najpóźniej do dnia 17 czerwca 2027 r. Natomiast sama dyrektywa wchodzi w życie z dniem 16 października 2025 r. 

Pełen tekst dyrektywy dostępny jest pod adresem:

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=OJ:L_202501892