Listeria – trendy w latach 2014-2018

Naukowcy z Statens Serum Institut w Danii opracowali raport występowania listeriozy w latach 2014-2018. W badanym okresie odnotowano łącznie 280 przypadków zakażenia L. monocytogenes. Poza rokiem 2014, kiedy wystąpiło kilka ognisk zatruć, a w szczególności jedno bardzo duże, prawie 50 przypadków odnotowano rocznie w okresie od 2015-2018 [od 39 do 59], co odpowiada rocznej częstości występowania 0,98 / 100 000 mieszkańców w Danii.

W latach 2014–2018 łącznie 15 potwierdzonych ognisk z L. monocytogenes zarejestrowano w krajowej bazie danych dotyczących epidemii i żywności (FUD). Największe przypadki występowania listeriozy były spowodowane w przypadku:

• Przyprawiona bułka z mięsem (rullepølse): 2014 r. największe do tej pory ognisko L. monocytogenes, liczące łącznie 41 zarejestrowanych przypadków. Źródłem była pikantna bułka z mięsem. Następnie odnotowano przedłużający się wybuch choroby z innym rodzajem L. monocytogenes, w którym źródłem były również wędliny, a ten sam typ znaleziono w pikantnym bułce mięsnej. Ogółem zachorowało siedem osób, w tym jedna ze Szwecji.
• Wędzone produkty rybne: W latach 2014–2018 wystąpiły cztery ogniska liczące od 6 do 11 przypadków, w których przyczyną były wędzone produkty rybne (ten sam typ L. monocytogenes stwierdzono w różnych produktach).
• Inne produkty: W latach 2013-15 odnotowano epidemię liczącą sześć przypadków. Listerię, która spowodowała zatrucia znaleziono również w zupie szparagowej z kuchni szpitalnej i w zamrożonych klopsikach, które wykorzystano w zupie.

Objawy

Większość (71%) zakażeń L. monocytogenes w latach 2014-2018 objawiła się jako bakteriemia (obecność bakterii we krwii) bądź sepsa, łącznie 199 przypadków (Tabela 1). U 61 (22%) pacjentów stwierdzono  zapalenie opon mózgowych. Od jednego do trzech przypadków listeriozy odnotowywano każdego roku u kobiet w ciąży, łącznie 12 przypadków (co odpowiada 4,1 / 100 000 urodzeń). Spośród 12 zarejestrowanych przypadków u kobiet w ciąży, osiem doprowadziło do aborcji, śmierci płodu lub śmierci noworodków wkrótce po urodzeniu.

Rozkład według wieku, płci i obszaru

Rysunek 2 przedstawia liczbę przypadków listeriozy w latach 2014-2018 według płci i grup wiekowych. W sumie 75% przypadków listeriozy dotyczyło osób majacych więcej niż 65 lat, a 52% przypadków stanowiły kobiety. Poza przypadkami odnotowanymi wśród kobiet w ciąży, zakażone kobiety były średnio cztery lata starsze niż mężczyzni, podczas gdy średnia liczba przypadków powyżej 70 lat była identyczna dla kobiet i mężczyzn (4,6 / 100 000 rocznie). W okresie 2014-2018 przypadki odnotowano na wszystkich obszarach duńskich (landsdele), a częstość występowania wahała się od 0,74 do 1,3 przypadków rocznie na 100 000 mieszkańców w tym obszarze.

Predyspozycje

Zebrano informacje na temat chorób predysponujących do listeriozy (np. raka, zaburzeń krwi, zaburzeń nerek i cukrzycy). Spośród zbadanych przypadków nich 94% (246/263) miało podstawowe, predysponujące warunki, przechodziło leczenie immunosupresyjne lub było w ciąży. W sumie 44% przypadków miało jeden podstawowy warunek predysponujący, 25% dwa podstawowe uwarunkowania predysponujące, podczas gdy 10% miało trzy lub więcej podstawowych warunków predysponujących.

Przypadki śmiertelne

Spośród 280 osób, które zachorowały na listeriozę w okresie od 2014 do 2018 r. 73 zmarło (26%) w ciągu 30 dni.

Epidemie i genetycznie powiązane bakterie

Od 2014 r. wszystkie izolaty zostały poddane sekwencjonowaniu całego genomu, dzięki czemu można zidentyfikować i zbadać grupy genetycznie powiązanych bakterii i potencjalnych ognisk. Dla wszystkich izolatów, ustanowiono sekwencję typu MLST (Multi-Locus Sequence Type) i nazwano zgodnie z międzynarodową nomenklaturą. Następnie wspólna część materiału genetycznego była analizowana przez genom rdzeniowy MLST (cgMLST). Porównując sekwencje (za pomocą analizy pojedynczego połączenia), można ustalić liczbę różnic między sekwencjami. Genetycznie powiązane szczepy Listeria zazwyczaj mają ≤ 7 różnych alleli.

W okresie od 2014-2018 r. 52% przypadków listeriozy zostało zakażonych szczepem Listerii, który był genetycznie powiązany ze szczepem obserwowanym w innych przypadkach. Wśród nich 76% zdefiniowano jako część epidemii (ryc. 1). Pozostałe 47% przypadków listeriozy zachorowało z powodu szczepu, który różnił się od innych L. monocytogenes stwierdzonych u pacjentów w latach 2014–2018, a dla ostatniego 1% (n = 2) przypadków nie było możliwe porównanie z innymi przypadkami, ponieważ żaden izolat nie był dostępny do sekwencjonowania.

Obserwacja epidemiologiczna

Od 2014 r. duński Zakład Epidemiologii i Profilaktyki Chorób Zakaźnych zintensyfikował nadzór nad listeriozą. Rutynowo przeprowadzane są wywiady z pacjentami lub krewnymi pacjentów z listeriozą w celu zebrania informacji o tym, co jedli w miesiącu poprzedzającym rozpoczęcie objawów listeriozy. Wywiady te stale dostarczają cennych informacji o możliwych źródłach zakażenia i, co ważne, wykazały, że wyniki L. monocytogenes w żywności odpowiadają produktom spożywczym, które pacjenci mogli zjeść.

W okresie 2014-2018 przeprowadzono wywiady z ok. 60% pacjentów lub ich krewnych.

Współpraca z Duńskim Urzędem ds. Weterynarii i Żywności / DTU Food

Równolegle z wywiadami ze wszystkimi przypadkami listeriozy i sekwencjonowaniem całego genomu wszystkich izolatów L. monocytogenes od pacjentów, w 2014 r. rozpoczęto również sekwencjonowanie całych genomów izolatów żywności. Stało się zatem możliwe porównanie sekwencji z izolatów ludzkich i izolatów żywności, co może pomóc w zrozumieniu występowania ognisk zakażeń Listerią.

 Źródło:

https://en.ssi.dk/surveillance-and-preparedness/surveillance-in-denmark/annual-reports-on-disease-incidence/listeriosis-trends-2014-2018