Podstawa prawna 

Nowe obowiązki zostały wprowadzone na mocy rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2025/179 z dnia 31 stycznia 2025 r. w sprawie gromadzenia i przekazywania danych z analizy molekularnej w ramach dochodzeń epidemiologicznych w sprawie ognisk chorób przenoszonych przez żywność zgodnie z dyrektywą 2003/99/WE Parlamentu Europejskiego i Rady. 

Treść regulacji 

Właściwe organy odpowiedzialne za badanie ognisk przenoszonych przez żywność w państwach członkowskich zostały zobowiązane do pobierania izolatów Salmonella enterica, Listeria monocytogenes, Escherichia coli, Campylobacter jejuni i Campylobacter coli, w przypadku gdy te czynniki chorobotwórcze są powiązane z ogniskiem przenoszonym przez żywność lub podejrzewa się, że są z nim powiązane. Ocena zagrożenia ma być przeprowadzana na podstawie dostępnych informacji analitycznych lub epidemiologicznych, w państwie członkowskim właściwego organu, odpowiedzialnego za badanie ognisk przenoszonych przez żywność lub w innym państwie członkowskim. Obowiązek pobierania dotyczy izolatów pochodzących z próbek pozyskanych z podejrzewanej żywności, paszy, od zwierząt lub z ich otoczenia podczas dochodzeń epidemiologicznych w sprawie ognisk przenoszonych przez żywność. 

Właściwe organy w państwach członkowskich zostały zobowiązane do przeprowadzania badań WGS (pobieranie i sekwencjonowanie całogenomowe) co najmniej jednego izolatu z każdego serotypu, biotypu lub typu molekularnego pobranych izolatów w laboratorium urzędowym akredytowanym na potrzeby tej metody zgodnie z ISO 17025. Sekwencjonowanie całogenomowe (WGS) jest nowoczesną molekularną techniką analityczną na potrzeby badań mikrobiologicznych, która znacznie ułatwia szybką identyfikację skupisk mikroorganizmów i wspiera dochodzenia epidemiologiczne. Dzięki niemu możliwe jest ustalenie powiązań między izolatami czynników chorobotwórczych przenoszonych przez żywność pozyskanymi od ludzi, zwierząt, z żywności, paszy i z ich otoczenia podczas dochodzenia epidemiologicznego. 

Natomiast podmioty prowadzące przedsiębiorstwa spożywcze i podmioty działające na rynku pasz zostały zobowiązane - w miarę dostępności - do przedkładania właściwemu organowi (na jego wniosek) izolatów czynników chorobotwórczych oraz wyników ich badań WGS uzyskanych w wyniku własnych dochodzeń, jeżeli czynniki chorobotwórcze są powiązane z ogniskiem lub podejrzewa się, że są z nim powiązane. Przekazywanym informacjom powinny towarzyszyć następujące dane: 

a) niepowtarzalny numer referencyjny sekwencji genomu izolatu, z którego wytworzono sekwencję;

b) niepowtarzalny numer referencyjny próbki, z której wyizolowano czynnik chorobotwórczy;

c) gatunek czynnika chorobotwórczego;

d) opis żywności, paszy, gatunków zwierząt lub środowiska, z których pozyskano izolat;

e) data pobrania próbek;

f) państwo członkowskie, w którym pobrano próbkę;

g) odniesienie do powiadomienia powiązanego z izolatem w przypadku zgłoszenia w systemie wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach (RASFF);

h) niepowtarzalny numer referencyjny ogniska przenoszonego przez żywność, w sprawie którego prowadzone jest dochodzenie epidemiologiczne na poziomie krajowym. 

Wyniki badań WGS izolatów Salmonella enterica, Listeria monocytogenes, Escherichia coli, Campylobacter jejuni i Campylobacter coli powinny być przekazywane przez właściwe organy Europejskiemu Urzędowi ds. Bezpieczeństwa Żywności bez zbędnej zwłoki, wraz z ww. danymi.  

Okresy przejściowe 

Rozporządzenie wchodzi w życie 23 lutego 2025 r., jednakże ustawodawca przewidział 18-miesięczny okres przejściowy. W związku z tym rozporządzenie będzie stosowane od dnia 23 sierpnia 2026 r. 

Pełen tekst rozporządzenia dostępny jest pod adresem:

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32025R0179&qid=1739172793090