Raport Komisji Europejskiej podsumowujący zgłoszenia dotyczące przypadków bezpieczeństwa i zafałszowań żywności w 2023 r.

Komisja Europejska 16 września 2024 r. opublikowała sprawozdanie podsumowujące zgłoszenia z 2023 r. w Sieci Ostrzegania i Współpracy (ACN). Zadaniem ACN jest ułatwienie współpracy i wymiany informacji pomiędzy państwami członkowskimi na temat kontroli urzędowych w łańcuchu rolno-spożywczym. Ze sprawozdania wynika, że w porównaniu z 2022 r. nastąpił znaczny wzrost liczby powiadomień, co świadczy o zacieśnieniu współpracy między państwami członkowskimi w tej dziedzinie.

Sieć Ostrzegania i Współpracy składa się z czterech podsieci, z których każda ma indywidualny cel.

Sieć Ostrzegania i Współpracy składa się z czterech podsieci – RASFF, AAC, FFN, PHN.

System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (RASFF) ułatwia szybką wymianę informacji między organami ds. bezpieczeństwa żywności na temat zagrożeń dla zdrowia, związanych z żywnością, paszami lub materiałami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością. W 2023 r. nastąpił wzrost liczby powiadomień w systemie RASFF o 8%, przy łącznej liczbie 4695 powiadomień. Podobnie jak w poprzednich latach, najczęściej zgłaszanym problemem w systemie RASFF były pozostałości pestycydów, a tuż za nimi uplasowały się mikroorganizmy chorobotwórcze. Krajami, które najczęściej zgłaszały powiadomienia były Niemcy, Holandia i Belgia. Najwięcej zgłoszeń dotyczyło produktów pochodzących z Turcji (408), Chin (333), Polski (304, z czego 154 to przypadki Salmonelli w produktach drobiowych) i Indii (303).

Sieć Pomocy i Współpracy Administracyjnej (AAC) umożliwia państwom członkowskim zgłaszanie naruszeń prawodawstwa UE w zakresie bezpieczeństwa żywności, które nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. W 2023 r. za pośrednictwem sieci AAC wysłano 3166 powiadomień, co stanowi wzrost o 24%. Większość notyfikacji dotyczyła owoców i warzyw niespełniających wymogów, głównie z powodu pozostałości pestycydów. Kolejną niezgodnością było błędne oznakowanie, najczęściej chodziło o stosowanie niezatwierdzonych oświadczeń zdrowotnych na etykietach suplementów diety.

Sieć ds. Oszustw Rolno-Spożywczych (FFN) odnotowała 26-procentowy wzrost liczby zgłoszeń, co przełożyło się na 758 notyfikacji w 2023 r. Należy mieć na uwadze, że wśród tych zgłoszeń znajdują się powiadomienia związane ze skoordynowanymi działaniami w sprawie nielegalnego handlu kotami i psami, które stanowiły większość, bo 414 zgłoszeń. Podejrzenia zafałszowań żywności najczęściej dotyczyły substytucji mięsa, fałszowania miodu i błędnie oznakowanej oliwy z oliwek. Ponadto 1075 powiadomień z sieci AAC i 1625 z systemu RASFF oznaczono jako potencjalne oszustwa, co skłoniło państwa członkowskie do przeprowadzenia bardziej szczegółowych kontroli lub dochodzeń.

W pierwszym roku działalności Sieć ds. Zdrowia Roślin (PHN) wygenerowała 128 powiadomień, w ramach których państwa członkowskie przekazały szczegółowe informacje na temat niezgodnych z wymogami przesyłek roślin, produktów roślinnych, innych (takich jak nasiona, owoce, warzywa, drewno i kwiaty) oraz pozostałych problemów związanych ze zdrowiem roślin.

Epidemia salmonellozy powiązana z mięsem kebab z Polski

W raporcie wyróżniono temat epidemii salmonellozy, która została powiązana z mięsem kebab z Polski. We wrześniu 2023 r. Austria wysłała dwa powiadomienie w systemie RASFF o obecności Salmonelli spp. w mięsie kebab z kurczaka.

Wspólna ocena epidemii ECDC-EFSA opublikowana 26 października przekazała następujące informacje: od 1 stycznia do 17 października 2023 r. w 14 krajach UE, Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych zidentyfikowano 237 potwierdzonych laboratoryjnie przypadków Salmonella Enteritidis ST11, podzielonych na trzy różne klastry mikrobiologiczne. Epidemia dotknęła osoby we wszystkich grupach wiekowych. Większość badanych przypadków zgłosiła spożycie mięsa z kurczaka, w tym kebabów. Wybuch epidemii stwarzał potencjalne ryzyko ciężkich i śmiertelnych zakażeń, z dziewięcioma przypadkami hospitalizowanymi w trzech krajach i jednym przypadkiem śmiertelnym odnotowanym w Austrii.

Organy ds. bezpieczeństwa żywności w Austrii, Danii i Włoszech zbadały łącznie 10 produktów spożywczych (6 z nich było skażonych Salmonellą Enteritidis ST11 klaster 1 i/lub 2), siedmiu producentów końcowych w Polsce i jednego w Austrii. Zidentyfikowano trzy skażone Salmonellą produkty kebab, powiązane z polskimi podmiotami działającymi na rynku spożywczym. Relacje  handlowe sugerowały wspólne źródło lub źródła skażenia w Austrii, Danii i Włoszech.

Podczas tych dochodzeń wykryto również wady w identyfikowalności produktów, a ponadto pojawiło się podejrzenie o sfałszowanie etykiet. W związku z tym Polska utworzyła dwa powiadomienia o oszustwach w żywności. Powiadomienia te zwróciły uwagę KE i przeprowadzono analizę danych, dotyczących produktów kebab zgłoszonych w systemach RASFF, AAC i FFN. W ciągu 2023 r. stwierdzono łącznie 61 zgłoszeń mięsa kebab (40 powiadomień RASFF, 14 AAC i 7 FFN), z czego 11 to podejrzenia oszustw, które odnosiły się do substytucji, fałszowania dokumentacji, błędnego oznakowania oraz działania w szarej strefie (niezatwierdzony/niezarejestrowany zakład produkcyjny).

Pełny raport dostępny jest pod tym linkiem.

Źródło: https://ec.europa.eu/newsroom/sante/items/847722/en

Zespół FoodFakty na bieżąco prowadzi monitoring zafałszowań żywności, suplementów diety i opakowań w bazie Probase 360. Klienci bazy codziennie otrzymują alert o produktach zafałszowanych i mogą niezwłocznie podejmować działania prewencyjne oraz korzystać z modułu analitycznego bazy.

Dowiedz się więcej o Strefie Managera i narzędziach ProBase 360.