Istota regulacji 

Rozporządzenie stanowi istotny krok w kierunku wprowadzenia założeń gospodarki o obiegu zamkniętym, której podstawę stanowi pochodzący z 2015 r. Plan działania dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym. Następnym elementem wdrażania planu było przyjęcie przez Komisję Europejskiej Strategii na rzecz tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym, w której zawarto najważniejsze zobowiązania do działania na poziomie UE w celu ograniczenia niekorzystnego wpływu zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi. Kluczowym założeniem strategii było zwiększenie skali recyklingu, a także zwiększenie zawartości materiałów z recyklingu w produktach i opakowaniach z tworzyw sztucznych. Z uwagi na to, iż bardzo duża część opakowań z tworzyw sztucznych wytarzana jest na potrzeby branży spożywczej, to właśnie zmiana w technologii pakowania żywności będzie miała kluczowe znaczenie dla realizacji unijnych planów. Wyrazem podjęcia istotnych działań w tym zakresie jest uchwalenie rozporządzenia Komisji (UE) 2022/1616 z dnia 15 września 2022 r. w sprawie materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 282/2008. Rozporządzenie stanowi szczególny środek prawny odnoszący się do konkretnych grup materiałów i wyrobów. W tym wypadku dotyczy to materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu przeznaczonych do kontaktu z żywnością. 

Zakres rozporządzenia 

Zgodnie z art. 1 ust. 2 rozporządzenia 2022/1616 ustanawia ono przepisy dotyczące:

„a) wprowadzania do obrotu materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych objętych zakresem art. 1 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1935/2004 [przepis ten odnosi się do „do materiałów i wyrobów, włączając w to aktywne i inteligentne materiały i wyroby do kontaktu z żywnością, (zwanych dalej „materiałami i wyrobami”), które w stanie gotowym do użytkowania: przeznaczone są do kontaktu z żywnością; lub pozostają w kontakcie z żywnością i są przeznaczone do tego celu; można w sposób uzasadniony oczekiwać, iż wejdą w kontakt z żywnością albo nastąpi migracja ich składników do żywności w przypadku ich zastosowania w normalnych lub możliwych do przewidzenia warunkach” - przyp. red.], zawierających tworzywa sztuczne pochodzące z odpadów lub z nich wytworzone;

b) opracowywania i stosowania technologii i procesów recyklingu oraz instalacji do recyklingu w celu produkcji tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu i wykorzystywanych w tych materiałach i wyrobach z tworzyw sztucznych;

c) stosowania w kontakcie z żywnością materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu oraz materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych przeznaczonych do recyklingu.”. 

Wyłączenia 

W myśl przepisu art. 1 ust. 3 rozporządzenia 2022/1616, nie ma ono zastosowania do wykorzystywania odpadów do produkcji substancji włączonych do unijnego wykazu substancji dozwolonych zgodnie z art. 5 rozporządzenia (UE) nr 10/2011 (jest to przepis dotyczący unijnego wykazu substancji dozwolonych w produkcji warstw z tworzyw sztucznych w materiałach i wyrobach z tworzyw sztucznych) oraz do produkcji substancji podlegających art. 6 ust. 1 i 2 oraz ust. 3 lit. a) tego rozporządzenia, jeżeli są one przeznaczone do późniejszego wykorzystania zgodnie z tym rozporządzeniem. Przywołane podstawy prawne odnoszą się do:

-odstępstwa od art. 5 rozporządzenia nr 10/2011 na zasadzie dopuszczenia stosowania innych substancji niż substancje wymienione w wykazie unijnym jako substancji pomocniczych w produkcji polimerów przy produkcji warstw z tworzyw sztucznych w materiałach i wyrobach z tworzyw sztucznych zgodnie z przepisami prawa krajowego;

-odstępstwa od art. 5 rozporządzenia nr 10/2011 na zasadzie dopuszczenia stosowania barwników i rozpuszczalników w produkcji warstw tworzyw sztucznych w materiałach i wyrobach z tworzyw sztucznych zgodnie z przepisami prawa krajowego;

-wszystkie sole substancji, przy których wpisano „tak” w kolumnie 2 w tabeli 1 w załączniku II, dozwolonych kwasów, fenoli lub alkoholi, z zastrzeżeniem ograniczeń określonych w kolumnach 3 i 4 tej tabeli.

Definicje legalne

W przepisach rozporządzenia 2022/1616 zawarto szereg definicji istotnych z punktu widzenia recyklingu. Wśród najważniejszych z nich należy wskazać takie pojęcia jak:

-„technologia recyklingu” oznacza określone połączenie fizycznych lub chemicznych koncepcji, zasad i praktyk w celu recyklingu strumienia odpadów należących do określonego rodzaju i zebranych w określony sposób w materiały i wyroby z tworzyw sztucznych pochodzące z recyklingu należące do określonego rodzaju i o określonym przeznaczeniu, a także obejmuje technologię dekontaminacji;

-„proces recyklingu” oznacza sekwencję czynności jednostkowych, które mają na celu wytworzenie materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu poprzez przetwarzanie wstępne, proces dekontaminacji i dalsze przetwarzanie oraz których podstawę stanowi określona technologia recyklingu;

-„tworzywo sztuczne pochodzące z recyklingu” oznacza tworzywo sztuczne powstałe w wyniku procesu dekontaminacji w ramach procesu recyklingu oraz tworzywo sztuczne powstałe w ramach kolejnych procesów dalszego przetwarzania, których to tworzyw nie przekształcono jeszcze w materiały i wyroby z tworzyw sztucznych pochodzące z recyklingu;

-„surowiec z tworzywa sztucznego” oznacza materiały z tworzyw sztucznych powstałe w wyniku przetwarzania wstępnego, które poddaje się procesowi dekontaminacji;

-„proces dekontaminacji” oznacza określoną sekwencję czynności jednostkowych, których głównym celem jest usunięcie zanieczyszczenia z surowca z tworzywa sztucznego, tak aby nadawał się on do kontaktu z żywnością, z zastosowaniem określonej technologii dekontaminacji;

-„program recyklingu” oznacza porozumienie między podmiotami prawnymi dotyczące zarządzania stosowaniem, selektywną zbiórką i recyklingiem materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych w celu ograniczenia ich zanieczyszczenia lub zapobiegania mu, aby ułatwić ich recykling. 

Sprostowanie 

Warto przy tym zwrócić uwagę, że choć rozporządzenie zostało opublikowane stosunkowo niedawno, to już zdążyło doczekać się sprostowania. Korekta tekstu polegała na dodaniu terminu, do którego można składać wniosek o wydanie zezwolenia indywidualnego dla procesów recyklingu, co przypada najpóźniej na dzień 10 lipca 2023 r. 

Tekst sprostowania dostępny jest pod adresem:

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=celex%3A32022R1616R%2801%29 

Pełen tekst skonsolidowany rozporządzenia dostępny jest pod adresem: 

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A02022R1616-20220920