W dalszym ciągu trwają prace nad projektem regulacji dotyczących wprowadzenia systemu kaucji. Obecnie był on przedmiotem obrad Komitetu do Spraw Europejskich.

Ogólny kontekst 

Projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz ustawy o odpadach stanowi odpowiedź polskiego ustawodawcy na przepisy unijne, które zobowiązywały państwa członkowskie do uchwalenia regulacji mających na celu wdrożenie postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (tzw. dyrektywa SUP). W art. 9 powyższej dyrektywy zawarty jest obowiązek zapewnienia selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych powstałych z butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3l wraz z ich zakrętkami i wieczkami na poziomie 77% w 2025 r. oraz 90% w 2029 r.

Generalne założenia

Jednym z kluczowych założeń projektowanych zmian jest realizacja postanowień ww. dyrektywy poprzez m.in. utworzenie i prowadzenie systemu kaucyjnego obejmującego opakowania na napoje z tworzyw sztucznych, a także określenie wymogów związanych z jego wprowadzeniem, co jednocześnie ma wspomagać selektywne zbieranie opakowań. Oprócz tego w projekcie zaproponowano objęcie systemem kaucyjnym opakowań szklanych na napoje wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5l oraz puszek aluminiowych o pojemności do 1l. Obecnie podobne systemy są wprowadzane przez niektóre browary, jednak mają one charakter dobrowolny. Ustanowienie systemu kaucyjnego ma także być elementem wsparcia systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta oraz elementem gospodarki o obiegu zamkniętym. Jak wskazuje się w Ocenie Skutków Regulacji „Przez system kaucyjny należy rozumieć system, w którym przy sprzedaży produktów w opakowaniach na napoje będących napojami pobierana jest opłata, która jest zwracana w momencie zwrotu opakowań lub odpadów opakowaniowych bez konieczności okazania paragonu potwierdzającego wcześniejsze uiszczenie kaucji. Nieodebrana kaucja zostanie przeznaczona na finansowanie systemu kaucyjnego.”. Konkludując, systemem kaucyjnym zostaną objęte opakowania z tworzyw sztucznych po napojach o pojemności do 3l, opakowania szklane wielokrotnego użytku po napojach o pojemności do 1,5l oraz puszki aluminiowe o pojemności do 1l. Dodatkowo, system ten ma cechować się powszechnością, mieć niedyskryminujący charakter oraz cechować się brakiem obowiązku posiadania paragonu w celu odzyskania uiszczonej wcześniej kaucji. 

Podkreślenia wymaga, że wprowadzający napoje w opakowaniach w ramach systemu kaucyjnego będą zobowiązani do sfinansowania co najmniej:

1) selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w celu osiągania wymaganych poziomów zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych;

2) odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych z jednostek handlu detalicznego i hurtowego oraz innych punktów odbierających opakowania i odpady opakowaniowe objętych systemem kaucyjnym;

3) transportu opakowań do producenta oraz odpadów opakowaniowych do zakładu przetwarzania;

4) prowadzenia ewidencji i sporządzania sprawozdawczości;

5) rozliczania kaucji z jednostkami handlu detalicznego i hurtowego oraz i innymi punktami objętymi systemem

kaucyjnym, w szczególności finansowanie wypłat kaucji dla użytkowników końcowych;

6) finansowania kosztów zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych przez przedsiębiorcę prowadzącego

jednostkę handlu detalicznego i hurtowego oraz inny punkt objęty systemem kaucyjnym.

Definicje legalne

Projekt zmiany ustawy wprowadza szereg definicji legalnych. Wśród najważniejszych pojęć należy wymienić takie jak m.in.:

-kaucja - rozumie się przez to określoną kwotę pieniężną pobieraną w momencie sprzedaży produktu w opakowaniu na napoje jednorazowego albo wielokrotnego użytku, o których mowa w załączniku nr 1a do ustawy, od użytkownika końcowego tego napoju i zwracaną w momencie zwrotu odpowiednio opakowania objętego systemem kaucyjnym albo odpadu opakowaniowego powstałego z opakowania objętego systemem kaucyjnym;

-system kaucyjny - rozumie się przez to system, w którym przy sprzedaży produktów w opakowaniach na napoje jednorazowego albo wielokrotnego użytku, wymienionych w załączniku nr 1a do ustawy, będących napojami pobierana jest kaucja, która jest zwracana użytkownikom końcowym w momencie zwrotu opakowań lub odpadów opakowaniowych;

-wprowadzający napoje w opakowaniach - rozumie się przez to przedsiębiorcę wykonującego działalność gospodarczą w zakresie wprowadzania do obrotu produktów w opakowaniach na napoje, o których mowa w załączniku nr 1a do ustawy, będących napojami, z wyłączeniem sprzedaży bezpośredniej polegającej na dostarczaniu napojów w opakowaniach przez wprowadzającego napoje bezpośrednio do miejsca ustalonego między tym wprowadzającym a nabywającym i jednocześnie odbieraniu przez tego wprowadzającego opakowań po produktach tego samego rodzaju, wprowadzonych przez tego samego wprowadzającego oraz w takiej samej ilości jak opakowania, w których zostały dostarczone produkty.

Natomiast opakowania na napoje zostały zdefiniowane jako opakowania na płyn przeznaczony do

bezpośredniego wypicia, bez konieczności poddania go dalszej obróbce, w szczególności woda, sok, nektar, mleko, jogurt i inny pitny produkt mleczny, napój alkoholowy, z wyłączeniem płynów będących produktami leczniczymi w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne, wyrobami medycznymi w rozumieniu ustawy z dnia 7 kwietnia 2022 r. o wyrobach medycznych oraz żywnością specjalnego przeznaczenia medycznego, zgodnie z definicją w art. 2 lit. g rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 609/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie żywności przeznaczonej dla niemowląt i małych dzieci oraz żywności specjalnego przeznaczenia medycznego i środków spożywczych zastępujących całodzienną dietę, do kontroli masy ciała oraz uchylającego dyrektywę Rady 92/52/EWG, dyrektywy Komisji 96/8/WE, 1999/21/WE, 2006/125/WE i 2006/141/WE, dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/39/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 41/2009 i (WE) nr 953/2009.  Co ciekawe, w toku prac nad projektem zrezygnowano z definiowania pojęcia „napoju”. 

Przebieg prac nad projektem można śledzić pod adresem:

https://legislacja.gov.pl/projekt/12356003/katalog/12851447#12851447