Zafałszowanie żywności jest zagadnieniem znanym już od czasów rzymskich i należy uważać, że nigdy nie uda się go wyeliminować, ponieważ podłożem jest pożądanie zysków ekonomicznych.

W ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci na całym świecie pojawiły się liczne kryzysy związane z bezpieczeństwem żywności, które poważają zaufanie konsumentów do kupowanej żywności, marek, które kochają, a nawet całego przemysłu spożywczego. Publikowane szeroko i często skandale związane z oszustwami żywnościowymi na całym świecie podkreśliło potrzebę wzmocnienia środków zapobiegania oszustwom związanym z żywnością w całym łańcuch dostaw. Jest to nie tylko konieczne w celu ochrony zdrowia konsumentów, ale korporacje i organy regulacyjne wiedzą, że zaufanie to jest podstawą, na której budowane są wydajne, funkcjonujące rynki.

Systemy zarządzania bezpieczeństwem i jakością żywności tradycyjnie skoncentrowane są na zapobieganiu nieumyślnym zanieczyszczeniom mikrobiologicznym, fizycznym, chemicznym i innym. Zapobieganie oszustwom żywnościowym wymaga, więc innego podejścia: musi wziąć pod uwagę aspekty zachęty ekonomicznej oraz zachowanie przestępcze.

Przemysł produkcji żywności uważa bezpieczeństwo swoich produktów, jako główny problem. Systemy zarządzania bezpieczeństwem żywności stosują, wymagane prawnie, zasady kontroli zagrożeń oraz krytyczne punkty kontroli (HACCP), które są akceptowane na całym świecie. HACCP jest potwierdzony, jako skuteczny system prewencyjny.

Konieczne są jednak także narzędzia i metody oceny narażenia żywności na zafałszowania oraz skutecznego zapobiegania.

GFSI

Definicja zafałszowania żywności została określona przez GFSI w GFSI Benchmarking requirements GFSI Guidance Document wersja 7.2 jako:

Termin zbiorowy obejmujący celowe i celowe zastąpienie, dodanie, manipulowanie lub wprowadzanie w błąd w odniesieniu do żywności, pakowania składników lub żywności, etykietowania, informacji o produkcie, fałszywego lub wprowadzającego w błąd oświadczenia dotyczące produktu dla celów ekonomicznych oraz zysku, który może mieć wpływ na zdrowie konsumentów.

Grupa Robocza GFSI opracowała i opublikowała w 2014 roku wytyczne dotyczące ograniczania ryzyka dla zdrowia publicznego związanego z oszustwami żywnościowymi i cały czas rozwija te zagadnienia.

Oszustwo jest motywowaną ekonomicznie działalnością przestępczą, więc musimy rozumieć zachowania przestępcze i podejmować decyzje w celu oceny i ograniczenia ryzyko oszustwa żywnościowego. Motywowane ekonomicznie przestępstwa wynikają z połączenia możliwości, motywacji i nieodpowiednich środków kontroli. Analizując te trzy aspekty, możemy oszacować podatność na oszustwa związane z żywnością dla każdego produktu spożywczy lub składników. Aktualnie zagadnienie obejmuje również produkcję opakowań do żywności.

Uznane przez GFSI standardy globalne dotyczące bezpieczeństwa żywności, takie jak BRCGS, FSSC 22000, IFS i inne, wprowadziły do procesów certyfikacji wymagania dotyczące przeprowadzenia identyfikacji narażenia żywności na zafałszowania poprzez ocenę podatności stosowanych surowców.

Istotne jest, że przeprowadzenie podatności żywności na zafałszowania wymaga dostępu i identyfikacji wszelkich możliwych źródeł informacji. Aktualnie stan wiedzy ulega ciągłemu rozwojowi i wszystkie strony zainteresowane mogą korzystać różnego rodzaju informacji publicznie dostępnej jak również opracowań. Znakomitym źródłem informacji są liczne opracowania publikowane regularnie na www.foodfakty.pl.

WYMAGANIA STANADARDÓW GLOBALNYCH:

Standard globalny BRCGS dotyczący bezpieczeństwa żywności w wydaniu 8, analogicznie jak w poprzednim wydaniu 7, wymaga przeprowadzenia analizy podatności na zafałszowania dla surowców.

Wymaganie jest, aby dla surowców lub grup surowców w celu oszacowania potencjalnego zagrożenia zafałszowaniem lub zastępowaniem przeprowadzić ocenę uwzględniającą następujące zagadnienia:

• Historyczne dowody dotyczące zafałszowania lub zastępowania,
• Czynniki ekonomiczne stanowiące zachętę do zafałszowania lub zastępowania,
• Łatwość dostępu do surowców w łańcuchu dostaw,
• Charakterystykę surowców
• Możliwość dostępu do testów służących do wykrywania zafałszowań

W wyniku oceny musi powstać udokumentowany plan oceny narażenia na zafałszowania. Plan musi być poddawany przeglądowi w celu uwzględnienia zmieniających się warunków ekonomicznych oraz informacji

Jeżeli surowce w wyniku oceny zostały uznane za szczególnie narażone na zafałszowanie lub zastępowanie, plan oceny narażenia musi obejmować odpowiednie procesy zapewnienia autentyczności i/lub testowania. Mają one na celu zminimalizowanie zidentyfikowanego ryzyka.

BRCGS udostępnia wytyczne dotyczące zasad i metod przeprowadzenia analizy podatności surowców na zafałszowania. Skuteczna analiza, plany zapobiegania i ich wdrożenie jest bardzo istotnym wymaganiem do spełnienia w ramach spełnienia wymagań standardu, brak tej analizy skutkuje niezgodnością dużą podczas auditów certyfikacyjnych. Dostępne są także bardzo dobrze przygotowane szkolenia w tym zakresie jak np. oferowane przez BRCGS.

Schemat certyfikacji FSSC 22000, wersja 5 wymaga od producentów wymaga przeprowadzenia oceny narażenia na zafałszowania w celu identyfikacji potencjalnych podatności na zafałszowania oraz ustanowienia i wdrożenia środków kontroli dla znaczących zagrożeń.

Zgodnie z dostępnymi wytycznymi dotyczącymi przeprowadzenia analizy podatności surowców na zafałszowania tryb postepowania jest analogiczny jak dla BRCGS dla żywności, wydanie 8.

Kolejny etap to przygotowanie planu, który uwzględnia określenie środków łagodzących obejmujących procesy i produkty w zakresie systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności i opakowań. Plan musi być zgodny z obowiązującymi przepisami prawnymi, o ile zostały określone w danym państwie oraz podlegać regularnym przeglądom.

Wdrożenie wymaga:

• Ustanowienia zespołu ds. ograniczania zafałszowań żywności
• Przeprowadzenia oceny podatności na oszustwa żywnościowe, identyfikującej potencjalne luki w zabezpieczeniach
• Określenia istotnych luk w zabezpieczeniach
• Identyfikacji i doboru i identyfikacji środków kontroli proporcjonalnych do znaczących słabych punktów
• Udokumentowanej oceny podatności na zafałszowania, środków kontroli, weryfikacji i procedur zarządzania incydentami w planie zapobiegania oszustwom żywnościowym wspieranym przez system zarządzania bezpieczeństwem żywności
• Opracowanie skutecznej strategii szkoleniowej i komunikacyjnej oraz finalnie wdrożenia planu zapobiegania oszustwom żywnościowy

OD FOODFAKTY:

Powyższy tekst jest jednym z pierszych opracowań w cyklu Opinia Eksperta, które na stałe znajdą swoje miejsce w odpłatnej Strefie Managera. Starujemy od sierpnia zapraszamy do zapoznania się z ofertą Strefy już dzisiaj - link