Podstawa prawna 

Opublikowano decyzję delegowaną Komisji (UE) 2024/1441 z dnia 11 marca 2024 r. uzupełniającą dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2184 poprzez ustanowienie metodyki pomiaru zawartości mikroplastiku w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi (notyfikowana jako dokument nr C(2024) 1459). Decyzja skierowana jest do państw członkowskich. 

Ogólny kontekst 

Mikroplastik staje się coraz poważniejszym problemem z uwagi na jego występowanie w środowisku oraz żywności i wodzie. Pod tym pojęciem należy rozumieć niewielkie cząstki tworzyw sztucznych, które powstają na skutek uwalniania tworzyw sztucznych do środowiska i ich rozdrobnienia, co powoduje wszechobecność małych fragmentów polimerów. Cząstki te są nierozpuszczalne w wodzie, rozkładają się bardzo powoli i mogą być łatwo spożywane przez organizmy żywe, a ich wpływ na zdrowie ludzi budzi obawy. W związku z tym konieczne stało się opracowanie narzędzi mających na celu zbadanie tego zjawiska, oceny występowania w całym łańcuchu dostaw wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi oraz dostarczenie dowodów naukowych na szkodliwe skutki mikroplastiku dla zdrowia ludzkiego, a także określenie stężenia, kształtu, wielkości i składu cząstek mikroplastiku. Temu celowi ma służyć wypracowanie metod gwarantujących jakość i zharmonizowanych kryteriów sprawozdawczości. 

Treść decyzji 

Konkretne wytyczne w zakresie metodyki pomiaru zawartości mikroplastiku w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi zostały sformułowane w załączniku decyzji 2024/1441. Metodyka została podzielona na dwie części. Pierwsza z nich zawiera definicje kluczowych pojęć, a druga zawiera konkretne wskazania w zakresie pomiaru zawartości mikroplastiku w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi. 

Wybrane definicje

W ramach niniejszej decyzji zdefiniowano szereg pojęć mających istotne znaczenie z punktu widzenia stosowania metodyki. Wśród najważniejszych z nich należy wskazać m.in.:

-„mikroplastik” oznacza niewielki odrębny obiekt, który jest ciałem stałym, nierozpuszczalnym w wodzie i który częściowo lub w całości składa się z polimerów syntetycznych lub polimerów naturalnych modyfikowanych chemicznie;

-„polimer” oznacza substancję składającą się z cząsteczek stanowiących sekwencję jednego lub kilku rodzajów jednostek monomeru. Cząsteczki takie muszą charakteryzować się statystycznym rozkładem masy cząsteczkowej w pewnym zakresie, a różnice w masie cząsteczkowej powinny wynikać przede wszystkim z różnic w liczbie jednostek monomeru. Polimer zawiera:

(i) cząsteczki stanowiące prostą większość wagową, które zawierają co najmniej trzy jednostki monomeru związane kowalencyjnie z co najmniej jeszcze jedną jednostką monomeru lub z innym reagentem;

(ii) cząsteczki niestanowiące prostej większości wagowej wśród cząsteczek o tej samej masie cząsteczkowej. 

-„polimery priorytetowe” oznaczają następujące polimery, które należy uwzględnić przy identyfikacji mikroplastików:

(i) polietylen (PE);

(ii) polipropylen (PP);

(iii) politereftalan etylenu (PET);

(iv) polistyren (PS);

(v) polichlorek winylu (PVC);

(vi) poliamid (PA);

(vii) poliuretan (PU);

(viii) polimetakrylan metylu (PMMA);

(ix) politetrafluoroetylen (PTFE);

(x) poliwęglan (PC). 

Oprócz tego zdefiniowano kilka rodzajów spektroskopii takich jak spektroskopia wibracyjna, ramanowska, w podczerwieni (IR), w podczerwieni z transformacją Fouriera (μ-FTIR), ramanowska (μ-Raman) oraz z kwantowym laserem kaskadowym (QCL) w podczerwieni.

Metodyka pomiaru 

W ramach metodyk ustanowiono 18 wytycznych dotyczących warunków prowadzenia pomiaru zawartości mikroplastiku w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Dotyczą one takich kwestii jak np. wymogi dotyczące pobierania próbek; analizy próbek; sposobu postępowania w sytuacji, gdy materiał jest przenoszony z filtrów do pobierania (…) na inny nośnik analityczny (filtr wtórny lub na inną odpowiednią powierzchnię); identyfikacji cząstek i włókien z uzyskanych widm; wymagań dotyczących pomiaru; klasyfikacji obiektu oraz rejestracji określonych informacji w odniesieniu do każdej pobranej i zmierzonej próbki. 

Pełen tekst rozporządzenia dostępny jest pod adresem:

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=OJ:L_202401441