Podstawa prawna

Rozporządzenie nr 1881/2006 ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych zostało w całości uchylone i zastąpione przez rozporządzenie 2023/915 z dnia 25 kwietnia 2023 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów niektórych zanieczyszczeń w żywności. Uchwalenie nowej regulacji było konieczne ze względu na liczne nowelizacje poprzednio obowiązującego rozporządzenia, które wymagały włączenia ich w jeden akt prawny. 

Treść regulacji 

Podobnie jak miało to miejsce w przypadku poprzedniej regulacji, również i obecnie „Żywność wymieniona w załączniku I nie może być wprowadzana do obrotu i nie może być stosowana jako surowiec do produkcji żywności lub jako składnik żywności, jeżeli zawiera zanieczyszczenie, którego poziom przekracza najwyższy dopuszczalny poziom określony w załączniku I.”. Ponadto żywność spełniająca ww. wymogi nie może być mieszana z żywnością, która przekracza te poziomy. Co do zasady, wskazane najwyższe dopuszczalne poziomy mają zastosowanie do żywności w postaci wprowadzanej do obrotu i do jadalnych części danej żywności, chyba że w załączniku tym określono inaczej. Jednocześnie wprowadzono zakaz detoksykacji, zgodnie z którym żywność zawierająca zanieczyszczenia wymienione w załączniku I nie może być celowo poddawana detoksykacji poprzez obróbkę chemiczną. Zakaz ten powodowany jest brakiem danych toksykologicznych i dowodów naukowych na bezpieczeństwo metabolitów powstałych w wyniku tego procesu. 

Przykładowe wymogi dotyczące wprowadzania do obrotu, oznakowania i stosowania

Ze względu na możliwość zmniejszenia zawartości zanieczyszczeń w żywności poprzez sortowanie lub inne rodzaje fizycznej obróbki zezwolono na ustanowienie wyższych poziomów zanieczyszczeń w przypadku niektórych produktów, które nie są wprowadzane do obrotu z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego lub jako składnik żywności. W celu uniknięcia ewentualnych nadużyć związanych ze stosowaniem wyższych poziomów, ustanowiono szczególne przepisy dotyczące wprowadzania do obrotu, oznakowania i stosowania takich produktów. Na przykład, zgodnie z art. 5 ust. 2 rozporządzenia 2023/915 „Oznakowanie każdego jednostkowego opakowania wraz z oryginalnym dokument towarzyszącym żywności, o którym mowa w ust. 1 lit. c), musi wyraźnie wskazywać na jej zastosowanie i zawierać następującą informację: >>Produkt podlega sortowaniu lub innej fizycznej obróbce w celu zmniejszenia zanieczyszczenia [nazwa zanieczyszczenia/zanieczyszczeń] przed wprowadzeniem do obrotu z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego lub do zastosowania jako składnik żywności<<”.

Wybrane odstępstwa 

Łotwa, Finlandia i Szwecja uzyskały zezwolenie na bezterminowe wydawanie zezwoleń na wprowadzanie na swój rynek dla konsumenta końcowego pewnych gatunków ryb pochodzących z regionu Morza Bałtyckiego, w których poziom dioksyn, DL-PCB lub NDL-PCB jest wyższy niż poziom określony w niniejszym rozporządzeniu. Polska została objęta podobnym odstępstwem bez ograniczeń czasowych w odniesieniu do lokalnej produkcji i spożycia niektórych tradycyjnie wędzonych mięs i produktów mięsnych wędzonych, które w niektórych przypadkach przekraczają obecnie obowiązujące najwyższe dopuszczalne poziomy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA). 

Okresy przejściowe 

Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 25 maja 2023 r. Jednocześnie określono środki przejściowe dotyczące terminów w jakich dane środki spożywcze mogą pozostać w obrocie do upływu daty minimalnej trwałości lub terminu przydatności do spożycia. Dotyczy to takich środków spożywczych jak m.in. NDP dla rtęci, alkaloidów tropanowych, cyjanowodoru, umy Δ⁹-THC oraz Δ⁹-THCA, dioksyn oraz sumy dioksyn i DL-PCB, sumy substancji perfluoroalkilowych oraz arsenu. Oprócz tego, ciężar udowodnienia daty wprowadzenia zgodnie z prawem produktów do obrotu spoczywa na podmiocie prowadzącym przedsiębiorstwo spożywcze. 

Pełen tekst rozporządzenia dostępny jest pod adresem:

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=uriserv%3AOJ.L_.2023.119.01.0103.01.POL&toc=OJ%3AL%3A2023%3A119%3ATOC