Ogólny kontekst 

Opinia EFSA powstała na skutek wniesienia zapytania przez pięć krajów skandynawskich takich jak Dania, Finlandia, Islandia, Norwegia i Szwecja, które skierowane było do Panelu EFSA ds. Żywienia, Nowej Żywności i Alergenów Żywności (NDA). Przedmiotem pytania była kwestia wydania przez EFSA opinii naukowej w sprawie bezpiecznego dopuszczalnego poziomu spożycia cukru w diecie włączając w to wszystkie rodzaje spożywanych cukrów (m.in. łącznie lub jako cukry dodane) oraz wpływu tego spożycia na choroby przewlekłe, przebieg ciąży oraz problemy stomatologiczne. Opinia dotyczy także innych rodzajów cukrów takich jak np. fruktoza. 

Maksymalny dopuszczalny poziom spożycia 

Maksymalny dopuszczalny poziom spożycia (tolerable upper intake level - UL) dotyczy ilości danej substancji lub składnika spożywanych w diecie pochodzących z wszelkich źródeł, które jest bezpieczne dla ludzi i nie wywołuje negatywnych skutków dla zdrowia. W przypadku cukru dotyczy to zarówno cukrów złożonych, prostych jak i dodanych spożywanych łącznie w diecie. Co ważne, nie jest to poziom rekomendowany do spożycia przez ludzi, a jedynie maksymalny, który może być spożywany przez człowieka bez wywoływania negatywnych skutków dla zdrowia. 

Zakres opinii 

Opinia dotyczy głównych rodzajów cukrów, takich jak mono- i disacharydy zawartych m.in. w glukozie, fruktozie, galaktozie oraz laktozie. Za cukry dodane uznano mono- i disacharydy uznano cukry dodawane jako składniki żywności w procesie produkcji lub przygotowania w domu, natomiast jako wolne cukry zaklasyfikowano cukry dodane oraz naturalnie występujące w takich produktach jak miód, soki owocowe, syropy oraz koncentraty owocowe. 

Wyniki badań 

Na podstawie przeprowadzonych badań kontrolnych dotyczących negatywnego wpływu na zdrowie człowieka oraz konkretnych chorób stanowiących przedmiot zapytania, istnieją dowody na przyczynowy związek między spożyciem cukrów dodanych/wolnych, a ryzykiem niektórych przewlekłych chorób metabolicznych. Autorzy opinii wskazują, że:

• poziom pewności jest umiarkowany w przypadku otyłości i dyslipidemii (nieprawidłowe stężenie lipidów i lipoprotein we krwi, takich jak cholesterol LDL i HDL oraz triglicerydy) i wynosi od 50% do 75% prawdopodobieństwa zaistnienia choroby;
• niskie w przypadku niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby i cukrzycy typu 2. W tym wypadku prawdopodobieństwo szacuje się na poziomie od 15% do 50%;
• bardzo niskie w przypadku nadciśnienia (0–15% prawdopodobieństwa). 

Jak podkreśla EFSA, nie było możliwe porównanie skutków zdrowotnych cukrów dodanych i cukrów wolnych. Ponadto, nie udało się określić bezpiecznego poziomu spożycia cukrów, przy którym ryzyko próchnicy zębów lub przewlekłych chorób metabolicznych nie byłoby zwiększone. W rezultacie, w oparciu o dostępne dane i związany z nim brak pewności w wielu kwestiach, spożycie cukrów dodanych i wolnych powinno być możliwie najniższe w kontekście diety odpowiedniej pod względem odżywczym. Efektem zmniejszenia spożycia cukrów dodanych i wolnych byłoby obniżenie poziomu spożycia cukrów ogółem. Niniejsza opinia może pomóc państwom członkowskim UE w ustalaniu krajowych celów/rekomendacji. 

Więcej na temat konsumpcji cukru oraz jego wpływu na zdrowie człowieka wraz z infografiką na ten temat znajdziesz na stronie:

https://www.efsa.europa.eu/en/infographics/sugar-consumption-and-health-problems 

Pełen tekst opinii opublikowanej przez EFSA znajdziesz pod adresem:

https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.2903/j.efsa.2022.7074 

Komentarz EFSA dotyczący tej opinii dostępny jest pod adresem: 

https://www.efsa.europa.eu/en/news/added-and-free-sugars-should-be-low-possible