W poprzedniej części pisałem, że skuteczna strategia systemowego zabezpieczenia zakładów przed szkodnikami (DDD) to połączenie wiedzy, naukowego podejścia do problemu oraz zdrowego rozsądku.

W tej części zajmiemy się wiedzą. Podstawowe informacje na temat właściwego zabezpieczenia przed szkodnikami znajdziemy w wytycznych Kodeksu Żywnościowego na poziomie programów wstępnych (GHP i GMP). Należy o tym dobrze pamiętać, ponieważ wszystkie regulacje prawne Unii Europejskiej, prawo krajowe, normy i standardy dotyczące bezpiecznego wytwarzania i dystrybucji żywności opierają się właśnie na Codex Alimentarius. To właśnie kodeks zaleca stosowanie procedur opartych na zasadach analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli HACCP.

W załączniku do CA nr 1 (CAC/RCP 1-1969,  Wersja 3 (1997)) do procedury certyfikacji systemu HACCP znajdziemy między innymi opis zaleceń dla systemu kontroli szkodników:

6.3.  Systemy kontroli obecności szkodników

6.3.1.  Ogólne wymagania

Szkodniki stanowią poważne zagrożenie bezpieczeństwa i jakości żywności (0). Ich pojawienie może nastąpić w przypadku, gdy istnieją gniazda rozmnażania i dostęp do pożywienia (1). Należy stosować odpowiednie procedury higieny w celu uniknięcia wytworzenia środowiska odpowiedniego dla szkodników. Odpowiednie procedury sanitarne (2), kontrola przyjmowanego materiału i monitorowanie (3) mogą zminimalizować możliwość wystąpienia szkodników, a w konsekwencji ograniczyć potrzebę stosowania pestycydów (4).

6.3.2.  Uniemożliwienie dostępu

Budynki należy utrzymywać w dobrym stanie technicznym (5), aby  uniemożliwić dostęp szkodników i wyeliminować potencjalne gniazda. Należy uszczelnić otwory, kanały i inne miejsca dostępu szkodników (6). Na przykład osłony z siatki metalowej na otwartych oknach, drzwiach i wentylatorach zredukują problem dostępu szkodników. Należy w miarę możliwości zakazać wprowadzenia zwierząt na teren zakładów i wytwórni żywności (7).

6.3.3.  Siedliska i rozprzestrzenianie się szkodników

Dostęp do pożywienia i wody powiększa obecność i ilość szkodników (8). Potencjalne źródła pożywienia powinny być przechowywane w  zamkniętych pojemnikach i/lub umieszczone nad podłogą z dala od ścian (9). Należy utrzymywać w czystości zakłady produkcji żywności zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz (10). Odpadki należy przechowywać w  przykrytych pojemnikach, niedostępnych dla szkodników (11).

6.3.4.  Monitorowanie i Wykrywanie

Należy regularnie przeprowadzać kontrole zakładów i ich otoczenia pod kątem obecności szkodników (12).

6.3.5.  Niszczenie (Zwalczanie)

Obecność  szkodników należy niezwłocznie zlikwidować (13) bez uszczerbku dla bezpieczeństwa i jakości żywności. Użycie środków chemicznych, fizycznych i biologicznych należy przeprowadzić unikając zagrożenia dla bezpieczeństwa i jakości żywności (14).

Należy uważnie przeczytać powyższe zalecenia i zastanowić się jakich właściwie obszarów i działań dotyczą?

Wnioski mogą być zaskakujące kiedy uświadomimy sobie, że ochrona przed szkodnikami dotyczy właściwie prawie wszystkich obszarów i działań wykonywanych w zakładach produkcji spożywczej.

Przykładowa analiza powyższych zaleceń oraz obszarów, których dotyczą dostępna jest do pobrania poniżej, bądź w e-biliotece FoodFakty:

ANALIZA SYSTEMÓW KONTROLI OBECNOŚCI SZKODNIKÓW (PDF)

Należy również pamiętać o monitorowaniu efektywności prowadzonych działań co Kodeks opisuje następująco:

6.5. Monitorowanie Efektywności

Należy monitorować efektywność systemów sanitarnych, a także okresowo je weryfikować poprzez przeprowadzanie auditów inspekcji przed rozruchem lub, jeżeli to niezbędne, pobieranie próbek mikrobiologicznych środowiska i z powierzchni, z którymi styka się żywność, regularne przeglądy dostosowane do zmieniających się okoliczności.

Ten zapis również dotyczy systemu zabezpieczeń przed szkodnikami ponieważ bez wątpienia jest on systemem sanitarnym.

W kolejnej częściach naszego cyklu omówimy jak należy czytać przepisy żeby być w zgodzie z prawem, i które przepisy są ważniejsze.