Nadzór nad chorobami zakaźnymi zwierząt i ludzi w 2018 r. – Raport Narodowego Instytutu Weterynarii w Szwecji

W ramach cyklu prezentującego najważniejsze obserwacje i wnioski z programów monitoringu bezpieczeństwa żywności krajów EU, po przedstawieniu sytuacji w Danii, Holandii, Irlandii i Niemczech, przedstawiamy Państwu najważniejsze informacje z raportu Szwedzkiego Instytutu Weterynaryjnego za 2018 rok.

Obszerny na ponad 125 stron raport w pełnej wersji można potraktować niemal jako podręcznik i przewodnik na temat wszystkich najważniejszych odzwierzęcych zagrożeń patogennych tak dla ludzi jak i zwierząt. Raport opisuje również strukturę inspekcji obszaru produkcji żywności pochodzenia zwierzęcego, co w obliczu trwającej już kilkanaście lat reformy polskiego systemu z pewnością jest bardzo ciekawą lekturą. Serdecznie rekomendujemy poświęcenie czasu i zapoznanie się z pełną wersją raportu dostępnego pod linkiem https://www.sva.se/globalassets/redesign2011/pdf/om_sva/publikationer/surveillance-2018.pdf Ze względu na obszerność raportu przedstawiamy najważniejsze elementy związane z aspektami zagrożeń żywności.

Mieszany obraz zagrożeń patogenami w Szwecji w 2018r.

W 2018 roku w Szwecji wzrosła liczba osób zarażonych E. coli i Listerią, ale odnotowano spadek liczby przypadków Salmonelli i Campylobacter.

Spadek przypadków Campylobacter

W 2018 r. zgłoszono ogółem 8132 przypadków campylobakteriozy w porównaniu do 10 608 w 2017 r. Szwecja monitoruje przypadki zachorowań pod kątem ich źródła, rozdzielając źródła krajowe i przypadki „zaimportowane”. Spośród wszystkich zakażeń w 2018 r. 3645 to choroby krajowe, wśród poszkodowanych mediana wieku wynosiła 47 lat, a zakres wieku od 0 do 95 lat.

Podobnie jak w poprzednich latach zapadalność była najwyższa u dorosłych i dotyczyła większej liczby mężczyzn (56 procent) niż kobiet. Mimo, że występowanie krajowe było niższe w 2018 r. niż w poprzednich latach, to tendencja w dłuższym okresie rośnie. Trend taki jest spójny dla większości krajów EU.

Monitoring Campylobacter skoncentrowany jest na poziomie produkcji, niemniej w sierpniu 2018 przeprowadzono projekt badania 100 próbek świeżego mięsa drobiowego bezpośrednio pobranych ze sklepów. W badaniach bakterię Campylobacter wykryto w 61% ze 100 próbek. Poziomy Campylobacter przekroczyły 10 cfu / g w 25% próbek. Ponadto pobrano 35 próbek na poziomie krajowym i lokalnym  różnych rodzajów żywności. Większość poborów było podjęte w celu zbadania skargi lub podejrzenia zatrucia pokarmowego. Żadne badanie nie potwierdziło obecności Campylobacter.

Występowanie zachorowań 

Większość przypadków campylobakteriozy uważa się za sporadyczne, ale w ostatnich latach miało miejsce kilka dużych ognisk związanych z drobiem produkowanym w Szwecji. Dane te wskazują na znaczenie skutecznych środków kontroli i środków zapobiegawczych w produkcji drobiu.

Wzrost zagrożenia Listerią

Skutki dla ludzi

Listerioza może objawiać się w łagodniejszej nieinwazyjnej postaci lub jako ciężka choroba inwazyjna. Nieinwazyjna forma to głównie gorączkowe zapalenie żołądka i jelit. Ciężka forma najczęściej występuje u osób z obniżoną odpornością, noworodków, kobiet w ciąży i osób starszych. Objawy inwazyjnej listeriozy to posocznica, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Dla osób z ciężką infekcją śmiertelność jest wysoka i wynosi (20–40%). Zakażenie może prowadzić do poronienia, przedwczesnego porodu lub śmierć noworodka. Okres inkubacji listeriozy waha się od 3–70 dni, przy średniej inkubacji wynoszącej 21 dni.

W 2018 roku w Szwecji zgłoszono 89 przypadków listeriozy, jest to niewielki wzrost w porównaniu do 81 zakażeń rok wcześniej, potwierdza to tendencję wzrostową od 1983 r., co zaobserwowano również w innych krajach UE.

Mediana wieku wynosiła 71 lat, a 57 procent to osoby w wieku powyżej 70 lat. Prawie jedna trzecia (29 procent) zgłoszonych przypadków zmarła w ciągu miesiąca od diagnozy. Ogółem w 86 zgłoszonych przypadkach zakażenie miało miejsce w Szwecji.

Zgodnie z raportem: "Przyczyny tego wzrostu pozostają niejasne, ale najprawdopodobniej są związane z kombinacją czynników, takich jak starzenie się społeczeństwa, powszechne stosowanie leków immunosupresyjnych i zmiany preferencji konsumentów w kierunku produktów gotowych do spożycia."

W ciągu ostatnich 10 lat zgłaszano od 50 do 120 przypadków rocznie. Ogniska były związane z pakowanymi próżniowo rybami, niepasteryzowanym kozim serem mlecznym, wędlinami, mrożoną kukurydzą i gotowymi potrawami.

Spada ilość infekcji spowodowanych Salmonellą

W Szwecji rocznie  raportowanych jest od 2000 do 3000 przypadków salmonellozy do szwedzkiej Agencji Zdrowia Publicznego (Folkhälsomyndigheten). Większość, od 70 do 80 procent, to zarażenia za granicą. Od 2008 r. odnotowuje się gwałtowny spadek liczby przypadków związanych z podróżowaniem, pomimo wzrostu liczby podróży międzynarodowych.

W 2018 r. Zgłoszono 2040 przypadków salmonellozy, w porównaniu do 2279 w 2017 r. Liczba przypadków zakażeń lokalnych ( nie związanych z podróżowaniem ) zmniejszyła się o 15 procent z 798 przypadków w 2017 r. do 677 w 2018 r. Wśród przypadków krajowych mediana wieku wynosiła 42 lata, w zakresie od 0 do 99 lat, a zapadalność była najwyższa dla osób powyżej 80 roku życia, a następnie dla dzieci w wieku od 1 do 4 lat.

Najczęstszymi serowarami z przypadków krajowych były S. Enteritidis, S. Typhimurium, a następnie jednofazowe S. Typhimurium. W 2018 r. w sumie zidentyfikowano około 70 dodatkowych serowarów.

Dwie trzecie czyli 1355 z 2040 przypadków to zarażenia za granicą. Udało się serotypować 18 procent przypadków i S. Enteritidis była najczęstszym serowarem ( 42 % izolatów) . Tajlandia jest najczęściej notowanym krajem pod względem salmonellozy związanej z podróżami, chociaż liczba przypadków spadła w ostatnich latach.

W 2018 r. Zbadano siedem krajowych ognisk Salmonelli w sumie stanowiących 152 jednostkowych przypadków. Największe ognisko spowodował S. Bovismorbificans, 40 przypadków w 13 hrabstwach. Nie znaleziono wspólnego źródła, ale podejrzewano kiełki buraków. Na początku 2018 r. zidentyfikowano grupę 17 przypadków z S. Mikawasimą, a ten sam serowar wykryto również w Danii, Niemczech i Wielkiej Brytanii. Międzynarodowe dochodzenie w sprawie epidemii nie pozwoliło zidentyfikować źródła.

Salmonella Typhimurium, profil MLVA 3-10-10-NA-211, była powodem wybuch epidemii, którego potwierdzonym źródłem było salami. W sumie 18 przypadków potwierdzono laboratoryjnie, a większość poszkodowanych osób zjadła określony rodzaj salami z truflą z Włoch. Szczep związany z epidemią wykryto w dwóch otwartych opakowaniach salami z truflą.

W ciągu ostatnich trzech lat salami brało udział w pięciu krajowych epidemiach Salmonelli w Szwecji, przy 156 zgłoszonych przypadkach. W czterech badaniach szczep epidemii wyizolowano z podejrzewanych kiełbas salami.

Wzrost E. coli

Latem 2018 roku miała miejsce jedna z największych epidemii STEC w Szwecji. Łącznie odnotowano 116 przypadków, które były z nią powiązanych mikrobiologicznie lub epidemiologicznie, a 14 rozwinęło HUS. Przypadki były rozrzucone po całym kraju, ale z pewnymi linkami do dwóch restauracji i dwóch publicznych otwartych basenów. Źródło infekcji nie zostało zidentyfikowane, ale prawdopodobnie było przenoszone przez żywność, ponieważ ludzie zachorowali w różnych częściach kraju. Lokalnie wydaje się, że infekcja rozprzestrzeniała się między ludźmi za pośrednictwem zewnętrznych kąpielisk.

Od 2005 r. W Szwecji zgłaszane jest rocznie od 230 do 890 przypadków zakażeń STEC, z czego 50 do 80 procent zostało nabytych w kraju.

W 2018 r. zgłoszono 892 przypadki E. coli wytwarzającej toksynę Shiga (STEC), z czego 627 to przypadki krajowe w porównaniu do 504 i 296 przypadków krajowych w 2017 r. Była to dwukrotnie wyższa ilość niż przed rokiem, a w dłuższym okresie można zaobserwować tendencję wzrostową. Trend jest rosnący, nawet bez uwzględnienia przypadków dużych epidemii.

Od jesieni 2017 r. do wiosny 2018 r. w badaniu przeprowadzonym przez Narodową Agencję Żywności pobrano 300 próbek mięsa jagnięcego ze sprzedaży detalicznej i przeanalizowano pod kątem STEC. Wykryto go w 35 procentach z 300 próbek. STEC był najczęściej obecny w jagnięcinie z Irlandii, następnie ze Szwecji i Nowej Zelandii. Najczęstszym serotypem był STEC O91: H14.

Zachorowania (HUS)

Zespół hemolityczno-mocznicowy związany z STEC (HUS) odnotowano w 40 przypadkach, z których 36 nabyto w kraju. Większość przypadków HUS dotyczyła dzieci w wieku poniżej 10 lat. Dla 31 z nich izolat można było pobrać i serotypować. Osiemnaście domowych przypadków HUS należało do serotypu O157: H7, klad 8, z czego 14 należało do letniej epidemii. W 67 procentach krajowych przypadków STEC, izolat można było pobrać i serotypować. Najczęstszymi serotypami były O157: H7, O26: H11, O121: H9 i O103: H2.

Więcej szczegółów również dotyczących chorób zwierząt zawarte w pełnej wersji raportu, serdecznie zapraszamy.

Źródło: https://www.sva.se/globalassets/redesign2011/pdf/om_sva/publikationer/surveillance-2018.pdf