Ogólny kontekst 

Oznaczenia geograficzne funkcjonują w prawie unijnym od lat 70 XX w.. Regulacje odnoszące się do tej problematyki podlegały stopniowej ewolucji, dzięki której coraz większa liczba produktów mogła podlegać ochronie. Szacuje się, że obecnie chronionych jest prawie 3500 nazw win, napojów spirytusowych, produktów rolnych i środków spożywczych. Pomimo jednak ugruntowanej pozycji oznaczeń geograficznych w systemie prawa żywnościowego, proces ewolucji regulacji nie uległ zatrzymaniu, ponieważ nadal istnieją obszary, których funkcjonowanie może zostać usprawnione. 

Cele nowelizacji 

Jak wskazuje Komisja Europejska we wniosku w sprawie oznaczeń geograficznych Unii Europejskiej w odniesieniu do wina, napojów spirytusowych i produktów rolnych oraz systemów jakości produktów rolnych, zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1308/2013, (UE) 2017/1001 i (UE) 2019/787 oraz uchylającym rozporządzenie (UE) nr 1151/2012, nowe przepisy miałyby przyczyniać się do realizacji dwóch celów ogólnych tj.:

"1) zapewnienia skutecznej ochrony prawa własności intelektualnej w Unii, w tym sprawnych procesów rejestracji służących sprawiedliwemu wynagradzaniu producentów za ich starania;

2) zwiększenia wykorzystania oznaczeń geograficznych w całej Unii z korzyścią dla gospodarki obszarów wiejskich”. 

Oprócz tego, planowana nowelizacja ma obejmować sześć celów szczegółowych, takich jak:

„1. usprawnienie egzekwowania przepisów dotyczących oznaczeń geograficznych w celu lepszej ochrony prawa własności intelektualnej oraz skuteczniejsza ochrona oznaczeń geograficznych w internecie, w tym przed rejestracją w złej wierze oraz oszukańczymi i wprowadzającymi w błąd praktykami, a także przed wykorzystaniem w systemie nazw domen, oraz przeciwdziałanie podrabianiu produktów;

2. usprawnienie i doprecyzowanie ram prawnych w celu uproszczenia i zharmonizowania procedur składania wniosków o rejestrację nowych nazw i wprowadzania zmian w specyfikacjach produktów;

3. przyczynianie się do zapewnienia bardziej zrównoważonego charakteru systemu żywnościowego Unii przez włączenie konkretnych kryteriów zrównoważonego rozwoju;

4. umożliwienie producentom i grupom producentów lepszego zarządzania aktywami w zakresie oznaczeń geograficznych oraz zachęcanie do tworzenia struktur i partnerstw w ramach łańcucha dostaw żywności;

5. poprawa prawidłowego postrzegania rynku i zwiększenie świadomości konsumentów w zakresie polityki dotyczącej oznaczeń geograficznych i symboli unijnych w celu umożliwienia konsumentom podejmowania świadomych decyzji dotyczących zakupów;

6. zapewnienie ochrony tradycyjnych nazw żywności w celu korzystniejszej wyceny i zachowania tradycyjnych produktów i metod produkcji”. 

Wybrane planowane zmiany 

Jednym z elementów projektowanych zmian jest znacząca nowelizacja przepisów w zakresie gwarantowanych tradycyjnych specjalności (GTS). System ten, pomimo iż funkcjonuje od ponad 30 lat nie przyniósł oczekiwanych korzyści ani producentom ani konsumentom, co jednoznacznie wskazuje na konieczność wprowadzenia zmian. Mają one opierać się przede wszystkim na doprecyzowaniu przepisów odnoszących się do systemu gwarantowanych tradycyjnych specjalności, a także na jego uproszczeniu. 

Efektem zmian ma być również wspieranie skutecznej ochrony prawa własności intelektualnej, a w szczególności z uwzględnieniem powszechnego korzystania z internetu. W tym celu konieczne będzie dokonanie przeglądu obecnie obowiązujących przepisów, a zwłaszcza ich egzekwowania, w tym także na płaszczyźnie platform internetowych. Oprócz tego, nowe przepisy mają w większym stopniu uwzględniać zrównoważoną produkcję, a także budować rozpoznawalność chronionych oznaczeń geograficznych wśród konsumentów oraz zaufanie do jakości produktów oznakowanych przy pomocy tych oznaczeń. Nie bez znaczenia pozostaje także kwestia zapewnienia godziwego wynagradzania producentów, którzy poprzez wytwarzanie produktów spełniających wymogi chronionych oznaczeń, przyczyniają się do zachowania dziedzictwa kulinarnego i kulturalnego poszczególnych regionów. 

Więcej informacji znajdziesz pod adresem:

https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document/EPRS_BRI(2023)739304 

Z treścią projektu możesz zapoznać się pod adresem:

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:52022PC0134