BPA na liście substancji wzbudzających szczególnie duże obawy (SVHC)?

W lutym 2017 roku ANSES (francuska Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Zdrowia, Żywności, Środowiska i Pracy) zwróciła się do ECHA (Europejskiej Agencji Chemikaliów) z wnioskiem o zakwalifikowanie BPA (bisfenolu A) do grupy SVHC, czyli substancji wzbudzających szczególnie duże obawy. Wniosek spotkał się z aprobatą komitetu ECHA (Europejska Agencja Chemikaliów).

Decyzja o włączeniu BPA do grupy SVHC w ramach europejskiego rozporządzenia REACh (Registration, Evaluation and Authorisation of Chemicals) niesie za sobą konsekwencje. Zmienią się wymogi obowiązujące przedsiębiorców, którzy zmuszeni będą powiadomić ECHA o obecności BPA w produkowanych, bądź importowanych przez nich wyrobach. Dodatkowo obowiązkowe będzie informowanie konsumenta o obecności BPA w produkcie. Rejestracja BPA na liście SVHC pozwoli również, w dalszym etapie, na kontrolę występowania tej substancji w środowisku poprzez wdrożenie procedury wydawania zezwoleń na wprowadzanie jej do obrotu.

BPA - ustawodawstwo UE

BPA to syntetyczny związek chemiczny stosowany od ponad 50 lat, szczególnie w przemyśle związanym z tworzywami sztucznymi. ANSES zidentyfikowała we Francji prawie 60 przedsiębiorstw, które, potencjalnie, wykorzystują tą substancję. Prace agencji, mające na celu poszerzenie wiedzy o zastosowaniu i skutkach zdrowotnych ekspozycji na BPA doprowadziły do wydania w 2011 roku zaleceń, sugerujących zmniejszenie narażenia ludności na tę substancję. Szczegółowe wytyczne dotyczyły przede wszystkim wyeliminowania BPA z tworzyw mających kontakt z artykułami spożywczymi. Od dnia 1 stycznia 2015 roku we Francji obowiązuje zakaz stosowania BPA do wytwarzania opakowań i pojemników na żywność – dzięki temu obostrzeniu znacznie zredukowano poziom narażenia ludzi na działanie tej substancji. Ponadto, w 2012 roku ANSES złożyła wniosek o ponowną weryfikacje poprawności klasyfikacji BPA, sugerując jej szkodliwe oddziaływanie na płodność i przydzielenie jej kategorii 1B – substancji o działaniu potencjalnie rakotwórczym, na podstawie badań przeprowadzonych za zwierzętach. Wniosek został przyjęty przez Komisję Europejską w lipcu 2016 roku. Wreszcie, na podstawie przedstawionych przez Francję, niepokojących doniesień naukowych dotyczących skutków narażenia na BPA, w grudniu 2016 roku Komisja Europejska przyjęła rozporządzenie, zgodnie z którym ograniczono stosowanie tej substancji w papierze termoczułym, wykorzystywanym do drukowania paragonów. Zgodnie z ustanowionymi przepisami od dnia 2 stycznia 2020 roku BPA nie może być wprowadzany do obrotu na papierze termoczułym w stężeniu równym lub wyższym 0,02% masowego.

BPA - zagrożenie dla zdrowia i środowiska?

Z oceny zagrożenia przeprowadzonej przez francuską agencję ANSES wynika, iż BPA może wywoływać poważne, nieodwracalne skutki dotyczące zarówno zdrowia ludzkiego, jak i środowiska. Agencja ANSES we wniosku złożonym do ECHA o zakwalifikowanie tej substancji jako SVHC powołuje się na jej negatywne oddziaływanie na funkcjonowanie układu hormonalnego, które w konsekwencji prowadzić może do problemów z płodnością. Ponadto, wśród konsekwencji narażenia na BPA, które były podstawą ustanowienia przez Komisję Europejską wspomnianego wyżej rozporządzenia wymienia się jego ujemny wpływ na żeński układ rozrodczy, pracę mózgu, zachowanie, negatywne oddziaływanie na gruczoły sutkowe oraz metabolizm i otyłość. Zgodnie z aktualnymi doniesieniami naukowymi wśród wymienionych zaburzeń za najpoważniejsze uznaje się działanie BPA na gruczoły sutkowe.

Znakowanie produktów - zyskają konsumenci

W związku z pozytywnym przyjęciem wniosku o zakwalifikowanie BPA do grupy SVHC przez komitet ECHA wydaje się, że narażenie na ten związek zostanie zmniejszone. Z pewnością na zmianie zyskają konsumenci, którzy zgodnie z obowiązującymi przepisami, będą musieli być informowani o tym, że dany wyrób zawiera BPA. Przedsiębiorcy – zarówno producenci, jak i importerzy, zobowiązani będą również zgłaszać do ECHA produkty zawierające BPA. Rejestracja BPA na liście SVHC otwiera również możliwość ograniczenia jego stosowania poprzez wprowadzenie systemu wydawania czasowych, odnawialnych zezwoleń na wprowadzanie tej substancji na rynek.

Źródła:

1.ANSES; Le bisphénol A reconnu pour ses propriétés de perturbation endocrinienne par l’ECHA sur proposition française

2. Rozporządzenie Komisji (UE) 2016/2235 z dnia 12 grudnia 2016 r. zmieniające załącznik XVII do rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) w odniesieniu do bisfenolu A