Kryzys Covid-19 a sektory rolno-spożywcze w UE - pilne działania

Kryzys Covid-19 dotknął całą światową gospodarkę. Jakie działania należy podjąć, by przeciwdziałać jego skutkom w branżach przemysłu rolno-spożywczego? Oraz by zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe?

Odpowiedzi na te pytania opracował zespół ekspertów think tanka Farm Europe, którego celem jest stymulowanie myślenia o gospodarkach wiejskich w UE, kładąc silny nacisk na politykę rolną i politykę żywnościową, w szczególności wspólną politykę rolną (WPR), ale także standardy żywności, łańcuch żywnościowy, środowisko, energię i kwestie handlowe.

Kryzys koronawirusa podkreśla również znaczenie bezpieczeństwa żywnościowego, które nie oznacza wycofywania się w poszukiwaniu lokalnej samowystarczalności, która nigdy nie istniała, ani nie jest synonimem handlu towarowego z krajami trzecimi. Jest to odpowiednia równowaga między pobudzaniem europejskich sektorów rolnictwa, silnym jednolitym rynkiem europejskim zapewniającym płynność handlu, a handlem z resztą świata, które zaspokajają pozostałe potrzeby UE i spełniają wymagania rynków światowych, dla których UE musi przyjąć na siebie część odpowiedzialności za podaż i stabilność tych rynków.

Bezpieczeństwo żywnościowe w UE jest jedną z podstawowych podstaw jej autonomii politycznej. Aby tak było należy prowadzić ambitną europejską politykę ukierunkowaną na rozwój sektorów rolnictwa we wszystkich regionach europejskich, a teraz w odpowiedzi na kryzys gospodarczy, w którym pogrąża się obecnie wiele sektorów rolno-spożywczych - podjąć pilnie działania pomocowe.

Te działania w poszczególnych sektorach to:

W przypadku sektora mleczarskiego

Sektor mleczarski cierpi na nierównowagę pomiędzy podażą a popytem z powodu sezonowej krzywej wzrostu produkcji (powrót do wolnego chowu) z jednej strony oraz już zauważalnego spadku popytu na mleko w proszeku ze względu na spowolnienie eksportu, wahania popytu na masło ze strony przemysłu i zamknięcie sektora gastronomicznego z drugiej strony. Dla przypomnienia, ostatnie kryzysy uwidoczniły wrażliwość rynku na wszelkie zakłócenia równowagi na bardzo wczesnym etapie. Spadek popytu o 3% prowadzi do kryzysu z załamaniem cen.

W tym sektorze, podobnie jak w większości sektorów rolnictwa, zatrzymanie gospodarstwa oznacza jego zniknięcie i spadek produkcji. Biorąc pod uwagę inwestycje i typologię europejskich gospodarstw rolnych (głównie z udziałem kapitału rodzinnego), przejście od produkcji jaka jest obecnie, do przemysłowej i odwrotnie, nie jest i nie może być rzeczywistością europejskiego rolnictwa.

Aby uniknąć spadku cen i znikania producentów, należy wprowadzić skup interwencyjny, jak również dopłaty do prywatnego przechowywania niektórych produktów, ale przede wszystkim pilnie należy wprowadzić europejski środek zachęcający do dobrowolnego ograniczenia produkcji.

W przypadku sektora wołowiny

Istnieją już poważne trudności w kategorii wołowiny premium, spowodowane zamknięciem gastronomii oraz zamknięciem działów rzeźniczych w supermarketach. Konsumenci kupują paczkowane produkty, które szybko poddają obróbce termicznej. W kontekście niepewności konsumenci skłaniają się ku tańszym mięsom i wędlinom.

Biorąc pod uwagę ewolucję rynków premium wskazane byłoby:

1) Przeznaczyć środki pomocowe na prywatne przechowywanie mięs premium.

2) Zapewnić równowagę tego segmentu rynku na poziomie europejskim, ściśle monitorując przepływy marketingowe i importowe dla tej kategorii wołowiny.  Premia rynkowa za te produkty nie istnieje w Brazylii ani w USA. W rzeczywistości producenci ci są w stanie eksportować na rynek wspólnotowy przy rzeczywistej rentowności po cenie sprzedaży wewnątrz UE wynoszącej od 7 do 8 euro, która jest o 1/3 niższa od ceny rynkowej.

3) Aktywować klauzule przewidziane w WPR z 2013 r. - umożliwiając rolnikom wspólne organizowanie warunków wprowadzania do obrotu swoich produktów w czasach kryzysu. W odniesieniu do sektorów mięsnych należy również zwrócić uwagę na sektor owiec, którego znaczna część rocznych obrotów jest kwestionowana z powodu obecnego kryzysu i decyzji o ograniczeniu.

W przypadku sektora winiarskiego

Sprzedaż wina w ramach dystrybucji na dużą skalę utrzymano w marcu, a także w kwietniu. Jednak ci, którzy kierują swoją sprzedaż do gastronomii utknęli w martwym punkcie; sprzedaż za pośrednictwem sklepów specjalistycznych zmalała, podobnie jak wpływy z eksportu, który gwałtownie spadł. Jeśli chodzi o inne sektory, straty w ilościach sprzedanych nie zostaną nadrobione. Oprócz spadku obrotów bieżących pojawia się problem pojawienia się nowej produkcji, gdy zbiorniki będą pełne zapasów. Do problemu finansowego można zatem dodać problem techniczny, który wzmocni pierwszy.

W tym sektorze należy wzmocnione kampanie promocyjne, w szczególności na rynku UE, muszą być w znacznym stopniu finansowane w ramach wyjątkowych środków europejskich. Decyzja o przedłużeniu o jeden rok ważności zezwoleń posiadanych przez producentów powinna stanowić odstępstwo od art. 62 ust. 3 rozporządzenia 1308/2013.

Dla sektora owoców i warzyw

Sektor o-w, który boryka się ze skutkami kryzysu niebawem zacznie swój szczytowy okres. Sektor ten stoi przed poważnymi problemami związanymi z siłą roboczą, spadkiem konsumpcji świeżych owoców i warzyw, gdy konsumenci przestawiają się na produkty o długiej przydatności do spożycia oraz straty produkcyjne przy ograniczonym okresie przechowywania. Konieczne jest zatem zapewnienie równowagi między popytem a ofertą, aby nie obniżać cen - a zatem przewidzieć wycofanie produkcji przy braku reorientacji w kierunku przetwarzania ograniczonej zdolnościami przemysłowymi i równowagą samych rynków. Oraz wsparcie finansowe z uwagi na nieuniknioną utratę dochodów z produkcji sezonowej i spadki na rynku po kryzysie Covid-19 do czasu, gdy konsumpcja powróci do poprzedniego poziomu.

Ponadto w przypadku sektora szkółkarskiego sektor ten praktycznie zaprzestał działalności, co spowodowało utratę obrotów i zbiorów. Dla tych przedsiębiorstw wymagana jest bezpośrednia pomoc finansowa poprzez uruchomienie przepisów art. 219 rozporządzenia 1308/2013.

W przypadku sektora cukru i etanolu

Sektor ten bardzo szybko stanie w bardzo złej sytuacji. Rynek energii znacznie spadł, co doprowadziło do gwałtownego spadku cen i ilości etanolu do celów paliwowych. Spowolnienie globalnej działalności gospodarczej nie pozwala oczekiwać poprawy. Trzy konsekwencje dla europejskiego sektora cukru i etanolu:

- większa dostępność cukru na poziomie światowym ze względu na przekierowanie części zdolności etanolu w Brazylii do produkcji cukru, a tym samym spadek światowych cen cukru,

- niższe ceny etanolu na rynku europejskim,

- spowolnienie popytu na etanol na rynku amerykańskim, co spowoduje przekierowanie ilości amerykańskich na rynek światowy, a zatem może, bez środków ostrożnościowych, zalać rynek europejski.

Dlatego należy podjąć pilne środki w celu zachowania zarówno rentowności produkcji europejskiej na rynku europejskim, jak i pewnej płynności w światowym handlu cukrem. Komisja musi natychmiast rozpocząć analizę równowagi rynkowej i określić działania regulacyjne dotyczące importu i cen, które należy podjąć w celu zachowania rynku europejskiego, szczególnie jak najszybciej w przypadku etanolu.

W przypadku sektora zbóż

Europejski sektor zbóż i upraw polowych odczuje podwójny wpływ bardzo prawdopodobnej światowej recesji, niskich cen energii, przewidywalnego spadku cen kukurydzy w USA i agresywnej polityki handlowej Stanów Zjednoczonych na rynkach rolnych; polityka już przed kryzysem zdrowotnym została naznaczona umową Chiny-USA, która przesunęła europejskie źródła dostaw na dalszy plan.

Oprócz konkretnych działań, które należy podjąć dla każdego sektora, należy przygotować europejski plan kryzysowy dla wszystkich sektorów w celu ochrony jak największej liczby struktur przed spadkiem marży, z którymi prawdopodobnie sektor żywnościowy będzie musiał się zmierzyć. Fundusz pomocowy musi być w stanie zapewnić rolnikom bezpośrednią pomoc w celu częściowego zrekompensowania strat marży i gwarancje pożyczek gotówkowych. Należy wprowadzić europejski plan pomocy finansowej na straty z tytułu marży.

Wszystkie te środki muszą być finansowane z budżetu WPR. Nie ma sensu ograniczać bezpośredniej pomocy WPR dla rolników, aby sfinansować fundusz kryzysowy na ratowanie europejskiego rolnictwa.

Źródło: https://www.farm-europe.eu/travaux/covid19-health-crisis-eu-agri-food-sectors-urgent-measures-to-be-taken/