Opłata cukrowa – kogo dotyczy nowy podatek?

Z dniem 1 stycznia 2021 r. weszły w życie przepisy wprowadzające nowe daniny publiczne - opłatę od środków spożywczych czyli tzw. „podatek cukrowy” oraz opłatę od sprzedaży napojów alkoholowych o objętości nieprzekraczającej 300 ml, potocznie zwanych „małpkami”.

Ustawa cukrowa z dnia 14 lutego 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów wprowadzi od nowego roku zmiany w różnych przepisach w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów oraz określi zasady ustalania i pobierania opłaty od napojów z dodatkiem substancji o właściwościach słodzących oraz kofeiny lub tauryny w produkcie gotowym do spożycia, w tym w szczególności w ustawie z dnia 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym.

Przedsiębiorcy, którzy będą płacili podatek cukrowy, wciąż mają wiele wątpliwości m.in, jak go rozliczać, od jakich produktów należy uiszczać opłatę oraz w jaki sposób informować innych uczestników obrotu, że opłata została już zapłacona.

Opłata cukrowa – kogo dotyczy?

I tak, opłacie cukrowej podlegać będzie wprowadzanie na rynek krajowy napojów z dodatkiem cukrów będących monosacharydami lub disacharydami, środków spożywczych zawierających te substancje, substancji słodzących oraz kofeiny lub tauryny. Przy czym przez napój należy rozumieć wyrób w postaci napoju oraz syrop będący środkiem spożywczym, ujęty w PKWiU w klasach 10.32 i 10.89 oraz w dziale 11, w którego składzie znajduje się co najmniej jedna z wymienionych wcześniej substancji. Przez podmioty obowiązane do zapłaty podatku cukrowego rozumie się w szczególności podmioty sprzedające napoje do punktów sprzedaży detalicznej albo prowadzącym sprzedaż detaliczną w przypadku producenta czy importera napoju. Obowiązek zapłaty podatku cukrowego powstaje z dniem wprowadzenia napojów na rynek krajowy. Obowiązek zapłaty ciąży także na przedsiębiorcy zamawiającym napoje, gdy – jak to przewiduje ustawa – „skład napoju objętego opłatą stanowi element umowy zawartej przez producenta, a dotyczącej produkcji tego napoju dla zamawiającego".

Jak obliczać opłatę cukrową?

Nowa opłata będzie kalkulowana na każdy litr napoju, jako suma dwóch wartości, stałej i zmiennej. Opłata stała będzie wynosić 0,50 zł za zawartość cukrów w ilości równej lub mniejszej niż 5 g w 100 ml napoju, lub za zawartość w jakiejkolwiek ilości co najmniej jednej substancji słodzącej, a opłata zmienna to 0,05 zł za każdy gram cukru powyżej 5 gram/100 ml – w przeliczeniu na litr napoju. Przy napojach zawierających kofeinę lub taurynę opłata wynosi 0,10 zł za w przeliczeniu na litr napoju. Maksymalna wysokość opłaty wynosić będzie 1,2 zł w przeliczeniu na litr napoju.

Przykładowo, jeśli niniejszy podatek cukrowy zostałby w całości przerzucony na konsumentów, ceny popularnych napojów gazowanych, zawierających również substancje aktywne takie jak kofeina poszłyby w górę o ok. 40 proc. (przy cenie 5 zł w 2020 r. wzrost o 2 zł w 2021 r.).

Wyłączenia z opłaty

Ustawodawca przewidział również listę produktów wyłączonych z opłaty cukrowej. Znajdują się na niej m.in.: napoje, w których udział masowy soku owocowego, warzywnego lub owocowo - warzywnego wynosi nie mniej niż 20 proc. składu surowcowego oraz zawartość cukrów jest mniejsza lub równa 5 g w przeliczeniu na 100 ml. Wolna od opłaty będzie także żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, preparaty do karmienia niemowląt czy roztwory węglowodanowo – elektrolitowe (napoje izotoniczne).

Czym jest sprzedaż detaliczna

Słodkie napoje będą opodatkowane w momencie ich wprowadzenia do sprzedaży detalicznej. Jednakże ustawodawca niezbyt precyzyjnie zdefiniował to pojęcie. Zgodnie z nowelizacją, przez sprzedaż detaliczną rozumie się dokonywanie na terytorium Polski, w ramach działalności gospodarczej zbywcy, odpłatnego zbywania towarów konsumentom na podstawie umowy zawartej w lokalu przedsiębiorstwa, poza lokalem przedsiębiorstwa, a także w przypadku, gdy zbywaniu towaru towarzyszy świadczenie usługi odrębnie niezaewidencjonowanej. Brzmienie nowych regulacji budzi sporo wątpliwości dla podmiotów, które będą zobowiązane do ich przestrzegania w zakresie tego, kto powinien wypełniać nowe obowiązki i płacić podatek cukrowy lub opłatę od małpek. Problemy z właściwą interpretacją może mieć zwłaszcza branża HoReCa.

Obowiązek informacyjny i sankcje

Podmioty obowiązane do zapłaty podatku cukrowego, będą składać w postaci elektronicznej informację, opatrzoną podpisem kwalifikowanym, według wzoru, organowi właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę podmiotu, za pośrednictwem systemu informatycznego ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz obliczać i wpłacać opłatę – w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczy informacja, na rachunek organu właściwego w sprawie opłaty.

W przypadku braku zapłaty w/w opłat w terminie, naczelnik urzędu skarbowego będzie zobowiązany ustalić, w drodze decyzji, dodatkową opłatę sankcyjną w wysokości 50% kwoty należnej opłaty, którą trzeba będzie uiścić w przypadku niedokonania właściwej opłaty w terminie. Fiskus może się również zainteresować kwestią prawidłowości naliczania podatku VAT i zakwestionować podstawę obliczania tego podatku, gdy dojdzie do wniosku, że sprzedawca zobowiązany do ujęcia wszystkich kosztów związanych z towarem, nie ujął w cenie zapłaconego podatku cukrowego. Przedsiębiorca nabywający napoje, które już wcześniej były przedmiotem sprzedaży detalicznej, nie może być pewien, czy podatek cukrowy od danej partii napojów został już zapłacony.

Opłata od napojów alkoholowych

Wraz z podatkiem cukrowym wprowadzona zostanie także opłata od napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży na podstawie zezwolenia w wysokości 25 zł/l za litr 100 - procentowego alkoholu w opakowaniu o objętości do 300 ml. Przykładowo, oznacza to 1 zł od 100 ml wódki 40 - procentowej czy 2 zł od 200 ml wódki 40 - procentowej.

Generalnie u wszystkich przedsiębiorców potencjalnie narażonych na objęcie podatkiem cukrowym najważniejszą sprawą jest obecnie ustalenie statusu firmy pod kątem obowiązku podatkowego oraz na jakim etapie w łańcuchu dostaw  się znajdzie. W dalszej kolejności należy ustalić, jakie towary z asortymentu danego przedsiębiorcy podlegają faktycznie opłacie. Po drugie, należy wprowadzić odpowiednie oznaczenia, które pozwolą na wybór towarów z pełnego grona dystrybuowanych produktów. Konieczny jest też dodatkowy filtr pozwalający na ustalenie gdzie dany produkt został sprzedany, mianowicie gdy trafi do hurtowni - opłaty nie będą naliczane.

Wobec powyższego, przedsiębiorcy nie powinni zwlekać z analizą kontraktów, opracowaniem strategii rewizji cen oraz przeglądem wewnętrznych systemów pod kątem rozwiązań niezbędnych do bezproblemowego wywiązywania się z nowych obowiązków.