Jaja skażone fipronilem – ocena zagrożenia według ANSES

20 lipca br. do Komisji Europejskiej wpłynęło zgłoszenie dotyczące skażenia jaj i mięsa drobiowego, pochodzących z hodowli z Holandii i Belgii, związkiem o nazwie fipronil.

Substancja ta wykorzystywana jest jako środek przeciwpasożytniczy w profilaktyce zwierząt domowych. Charakteryzuje się działaniem owadobójczym i roztoczobójczym. Fipronil nie został dopuszczony do stosowania u zwierząt gospodarskich, których produkty są przeznaczone do spożycia. Obecność tego związku w jajach i mięsie drobiowym jest następstwem niedozwolonego użycia fipronilu i podania go kurom w celu wyeliminowania z kurników czerwonej wszy.

ANSES - francuska Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Żywności, Środowiska
i Pracy, na wniosek francuskich Ministerstw Rolnictwa, Zdrowia i Konsumentów, przeprowadziła ocenę zagrożeń zdrowotnych związanych ze spożywaniem żywności skażonej fipronilem.

Toksyczność fipronilu

Fipronil należy do substancji o umiarkowanej toksyczności. Objawy występujące u ludzi narażonych na wysoką ekspozycję na ten związek są na ogół łagodne.

Fipronil charakteryzuje się przede wszystkim działaniem neurotoksycznym. Po spożyciu tej substancji mogą pojawić się zaburzenia układu nerwowego, a w szczególności konwulsje. Objawów tych nie zaobserwowano jednak u ludzi, którzy spożywali produkty skażone niewielką ilością fipronilu. W literaturze naukowej pojawiają się doniesienia o drgawkach, jednak dotyczą one jedynie przypadków spożycia dużej ilości związku.

Dziesięciokrotność ostrej dawki referencyjnej wyznaczonej dla fipronilu powodowała jedynie, również u dzieci, łagodne i odwracalne objawy, w tym przede wszystkim zaburzenia trawiennie. Nie zaobserwowano, aby długotrwałe narażenie na fipronil, dawało jakiekolwiek niepokojące objawy poza łagodnymi, przemijającymi dolegliwościami.

Ocena ryzyka dotycząca spożywania skażonych jaj

Zebrane przez ANSES dane pozwoliły na wyznaczenie maksymalnej ilości skażonych jaj, które mogłyby być spożyte jednorazowo, nie stwarzając poważnego ryzyka dla zdrowia człowieka. W ocenie uwzględniono różne grupy wiekowe. W zależności od wieku maksymalna ilość jaj, które mogą być spożytewaha się od jednego dziennie w przypadku dzieci w wieku od 1 do 3 roku życia do dziesięciu dziennie dla dorosłego człowieka. Maksymalna ilość skażonych jaj, którą można spożyć bez narażenia zdrowotnego została wyznaczona w oparciu o dane dotyczące odnotowanego maksymalnego poziomu fipronilu w jajach, które trafiły na rynki europejskie, wynosił 1,2 mg substancji/1 kg jaj.

Wyznaczona ilość jaj, która może być spożyta z zachowaniem przyjętej dawki fipronilu poniżej ostrej dawki referencyjnej (ARfD 0,009 mg/kg masy ciała)

Ocena koncentruje się wyłącznie na spożyciu zanieczyszczonych jaj. Na szczeblu europejskim przeprowadzono również analizę skażenia fipronilem mięśni kur niosek. Maksymalne stężenie tego związku w próbkach wyniosło 0,175 mg/kg mięśnia. Biorąc pod uwagę wyznaczoną dla fipronilu ostrą dawkę referencyjną mięso kur niosek zanieczyszczone tym związkiem nie stanowi zagrożenia zdrowotnego – aby doszło do jej przekroczenia należałoby spożyć jednorazowo kilka kilogramów zanieczyszczonego mięsa w przypadku osoby dorosłej (około kilogram w przypadku dziecka).

Zdecydowanie trudniejsze jest przeprowadzenie oceny ryzyka przewlekłego narażenia na działanie fipronilu. W tym przypadku zebrane dane nie są wystarczające do wyznaczenia dawki skażonych jaj, bądź mięsa, która może być przyjmowana przez organizm regularnie, dzień w dzień.

Podsumowując, nie można wykluczyć ryzyka negatywnego oddziaływania fipronilu na organizm człowieka przy jego regularnym wchłanianiu, niemniej sporadyczne spożywanie żywności zanieczyszczonej tym związkiem w ilościach nieprzekraczających wyznaczonych w przeprowadzonej analizie nie powinno wpływać ujemnie na stan zdrowia człowieka.

ANSES przypomina jednak, iż zgodnie z obowiązującym prawodawstwem produkty skażone fipronilem nie powinny być dopuszczone do obrotu.

Źródło:

ANSES: Evaluation des risques liés à la consommation d’œufs contaminés au fipronil