Vibrio w owocach morza - zwiększone ryzyko z powodu zmiany klimatu i oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe

Naukowcy z EFSA przeprowadzili ocenę aspektów zdrowia publicznego związanych z Vibrio spp. w związku ze spożyciem owoców morza. Vibrio to bakterie wodne, które można znaleźć w owocach morza. Niektóre szczepy są patogenne i mogą powodować zapalenie żołądka i jelit lub poważne infekcje. W poprzednim raporcie (CLEFSA) eksperci EFSA przeanalizowali możliwe skutki, jakie zmiana klimatu może mieć na szeroki zakres kwestii związanych z bezpieczeństwem żywności, w tym bakterie Vibrio w owocach morza.

Często zadawane pytania

1. Co to jest Vibrio spp. i w jaki sposób ludzie mogą się zarazić?

Vibrio to bakterie przenoszone drogą wodną, które żyją głównie w morskich wodach przybrzeżnych i obszarach słonawych (gdzie rzeki spotykają się z morzem) i rozwijają się w wodach umiarkowanych i ciepłych o umiarkowanym zasoleniu. Mogą powodować zapalenie żołądka i jelit lub poważne infekcje u ludzi spożywających surowe lub niedogotowane owoce morza/skorupiaki, takie jak ostrygi. Kontakt z wodą zawierającą Vibrio może również powodować infekcje ran i uszu.

2. Które gatunki Vibrio stanowią zagrożenie dla zdrowia publicznego w UE w związku ze spożyciem owoców morza i jakie są objawy zakażenia Vibrio?

Grupa bakterii Vibrio obejmuje kilka gatunków, które mogą powodować wibriozę. W Unii Europejskiej gatunki o największym znaczeniu dla zdrowia publicznego w kontekście spożycia owoców morza to Vibrio parahaemolyticus, Vibrio vulnificus i Vibrio cholerae. V. parahaemolyticus może powodować zapalenie żołądka i jelit u zdrowych osób, podczas gdy V. vulnificus i V. cholerae non-O1/non-O139 mogą prowadzić do ciężkich zakażeń, sepsy i śmierci u osób podatnych na zakażenie.

3. Jakie jest występowanie i poziom stężeń bakterii Vibrio w owocach morza wprowadzanych lub przeznaczonych do wprowadzenia na rynek UE?

Bakterie Vibrio parahaemolyticus wykryto w około 20% przebadanych próbek owoców morza, przy czym w jednej na pięć pozytywnych próbek stwierdzono obecność szczepów patogennych.

Vibrio vulnificus wykryto w około 6% badanych próbek owoców morza. Wszystkie zidentyfikowane szczepy V. vulnificus są uważane za potencjalnie patogenne.

Bakterię V. cholerae niebędącą bakterią cholerogenną wykryto w około 4% przebadanych próbek owoców morza.

4. Jakie czynniki umożliwiają bakteriom Vibrio przetrwanie i rozwój w środowisku wodnym?

Bakterie Vibrio mogą przetrwać i rozwijać się w różnych środowiskach wodnych z powodu kilku czynników. Najważniejsze z nich to:

• Temperatura: Vibrios rosną optymalnie w ciepłych warunkach. Wyższe temperatury sprzyjają ich obecności i wzrostowi.
• Zasolenie: Vibrios wymagają pewnego stężenia soli dla optymalnego wzrostu. Dlatego wody o niskim zasoleniu/słonawe (gdzie rzeki spotykają się z morzem) są bardziej narażone.

5. Jaki jest obecny stan oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR) u gatunków Vibrio wyizolowanych z owoców morza i zakażeń przenoszonych przez owoce morza? Jakie są zagrożenia dla europejskich konsumentów?

Obecność AMR w bakteriach występujących w owocach morza i patogennych dla ludzi jest niepokojąca ze względu na jej potencjalny wpływ na zdrowie publiczne.

Najnowsza ocena EFSA podkreśla, że oporność na kilka środków przeciwdrobnoustrojowych, w tym te stosowane w ostateczności, została wykryta w badaniach nad izolatami Vibrio spp. występującymi w owocach morza i/lub izolatami Vibrio spp. powodującymi zakażenia przenoszone drogą pokarmową w Europie. Ze względu na ograniczone dostępne dowody eksperci zalecają przeprowadzenie badania w celu zebrania porównywalnych danych.

6. W jaki sposób zmiany klimatu wpłyną na występowanie bakterii Vibrio w owocach morza i które obszary są szczególnie zagrożone?

W związku ze wzrostem liczby ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak fale upałów, w ciągu ostatnich 20 lat w Europie nastąpił wzrost zakażeń bakteriami Vibrio . Cieplejsze wody przybrzeżne doprowadziły do rozszerzenia się obszarów, w których bakterie Vibrio mogą się rozmnażać, co skutkuje większym ryzykiem zakażeń w wyniku spożycia skażonych owoców morza. Regiony, które są szczególnie narażone, obejmują te o wodach słonawych lub o niskim zasoleniu (np. Morze Bałtyckie, wody przejściowe Morza Bałtyckiego i Morza Północnego oraz Morze Czarne), a także obszary przybrzeżne z dopływami dużych rzek.

W niedawnej ocenie EFSA eksperci przewidują, że występowanie i poziom bakterii Vibrio w owocach morza wzrośnie na całym świecie i w Europie, zwłaszcza w wodach o niskim zasoleniu/słonawych, z powodu skutków zmiany klimatu, takich jak ocieplenie wybrzeży i ekstremalne zjawiska pogodowe, np. fale upałów.

7. Jak możemy zapobiegać i kontrolować obecność bakterii Vibrio w owocach morza?

Aby zapobiegać i kontrolować Vibrio w owocach morza, kluczowe jest utrzymanie łańcucha chłodniczego podczas przetwarzania, transportu i przechowywania, szczególnie w przypadku owoców morza przeznaczonych do spożycia na surowo. Możliwe środki mające na celu redukcję Vibrio to przetwarzanie pod wysokim ciśnieniem , napromieniowanie i (błyskawiczne) zamrażanie, a następnie długotrwałe przechowywanie w stanie zamrożonym. Zaleca się oczyszczanie, które polega na umieszczaniu żywych mięczaków w zbiornikach z czystą, krążącą wodą morską w celu odfiltrowania drobnoustrojów, w kontrolowanych warunkach w przypadku spożycia żywych ostryg. Zalecenia dla konsumentów obejmują zapewnienie prawidłowego obchodzenia się z owocami morza i ich gotowania oraz unikanie spożywania surowych lub niedogotowanych produktów, szczególnie w przypadku osób narażonych.

8. Co dalej?

Eksperci zalecają przeprowadzenie ogólnounijnego badania bazowego w celu ustalenia obecności Vibrio spp. w odpowiednich produktach z owoców morza w produkcji podstawowej i sprzedaży detalicznej jako kluczowego priorytetu w celu zebrania dodatkowych i zharmonizowanych danych. Dane te mogą być następnie wykorzystane jako punkt odniesienia do badania wpływu zmian klimatycznych na częstość występowania Vibrio w owocach morza.

Zmiany klimatyczne i bakterie Vibrio w owocach morza

Źródło: https://www.efsa.europa.eu/en/news/vibrio-bacteria-seafood-increased-risk-due-climate-change-and-antimicrobial-resistance