Badania naukowe ujawniają wzrost spożycia warzyw i owoców oraz tłuszczów nasyconych podczas pandemii, a jak na tle świata wypada Polska?

Pandemia Covid-19 doprowadziła do wielu zmian społecznych. Wprowadzone ograniczenia wpłynęły na zmiany w praktykach żywieniowych konsumentów, co może mieć potencjalnie szkodliwy wpływ na ich zdrowie i systemy żywnościowe. Na Queen's University w Belfaście w Institute for Global Food Security (IGFS) we współpracy z irlandzkim St. Angela's College przeprowadzono badania, które opublikowano niedawno w czasopiśmie Nutrients. Jest to jedno z pierwszych opublikowanych badań przeprowadzonych na wielu kontynentach dotyczące zmieniających się praktyk żywieniowych z powodu Covid-19.

Przebieg badań

Zbadano zmiany w praktykach żywieniowych konsumentów w początkowej fazie Covid-19 i oceniono wpływ lokalizacji na te zmiany. Próbę 2360 dorosłych z trzech kontynentów: Irlandii i Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych i Nowej Zelandii zrekrutowano do przekrojowej ankiety internetowej (maj – czerwiec 2020 r.). Uczestnicy odpowiadali na pytania dotyczące ich praktyk kulinarnych i żywieniowych, jakości diety i praktyk związanych z żywnością podczas pandemii Covid-19.

Jakie zachowania konsumentów ujawniło badanie?

Zanotowano pozytywne zmiany, takie jak wzrost częstotliwości przygotowywania posiłków w domach oraz gotowania od podstaw ze świeżych składników. Wystąpiły jednak również negatywne trendy, takie jak wzrost spożycia tłuszczów nasyconych.

Podczas badania zaobserwowano również gwałtowny wzrost zakupów hurtowych, który powoduje presję na już obciążone systemy żywnościowe i może prowadzić do niedoborów, wywołując dalszą panikę.

Ogólnie rzecz biorąc, badanie wykazało, że w Stanach Zjednoczonych nastąpiło mniej zmian w zachowaniu żywieniowym w porównaniu z pozostałymi trzema regionami, a najbardziej wyraźne różnice między regionami wystąpiły między Stanami Zjednoczonymi a innymi regionami. Na przykład wzrost spożycia warzyw wykazano we wszystkich regionach z wyjątkiem Stanów Zjednoczonych. Nastąpił również wzrost częstotliwości gotowania i wypieków domowych we wszystkich regionach z wyjątkiem Stanów Zjednoczonych.

Stwierdzono również, że liczba rodziców gotujących i piekących wraz ze swoimi dziećmi zwiększyła się zarówno na kontynencie europejskim i w Nowej Zelandii, jednak nie w USA (co ciekawe, badanie wykazało, że rodzice, którzy częściej włączali swoje dzieci do przygotowywania posiłków rodzinnych, mieli wyższą jakość diety).

I odwrotnie, wzrost spożycia tłuszczów nasyconych zaobserwowano wszędzie oprócz Stanów Zjednoczonych.

Ogólnie rzecz biorąc, nastąpił spadek spożycia żywności na wynos i wzrost „organizacyjnych praktyk żywieniowych” (planowanie z wyprzedzeniem, zakupy z listą zakupów itp.). Jeśli chodzi o „praktyki zarządzania żywnością” (przygotowanie z wyprzedzeniem itp.), nie zaobserwowano żadnych zmian w Irlandii ani Nowej Zelandii. Może to być związane z faktem, że restrykcje irlandzkie i nowozelandzkie były surowsze niż na innych obszarach, więc potrzeba wcześniejszego przygotowywania posiłków mogła być mniejsza.

Jakich informacji dostarczają badania?

Nadzorująca badania dr Fiona Lavelle z IGFS podsumowała wyniki i przedstawiła wnioski.

• Te badania nie tylko dostarczają kluczowych danych na temat tego, jak nasze zachowania żywieniowe i systemy dostosowały się do pandemii, ale mają też ważne konsekwencje dla zdrowia publicznego, ponieważ nadal staramy się zarządzać Covid-19 przy trwających blokadach i ograniczeniach.
• Chcieliśmy dowiedzieć się, jaki wpływ na zdrowie ludzi miała pandemia i lockdowny, ale chcieliśmy również znaleźć sposób pomiaru wpływu na globalne systemy żywnościowe. Na szczęście badania dostarczyły również pozytywnych wniosków – wiele osób odniosło korzyści z gotowania w domu oraz spożywania lepszej, bardziej różnorodnej i świeżej żywności. Ale jest też kilka alarmujących kwestii, takich jak wzrost spożycia tłuszczów nasyconych, który może wynikać z zwiększonego spożycia „wygodnego jedzenia” podczas blokady. Bardzo ważne - zwłaszcza podczas pandemii, z oczywistych powodów - jest utrzymanie pełnowartościowej, zbilansowanej diety.
• Jednym z wyników ankiety, który najbardziej mnie zainteresował, był fakt, że wzrosło gotowanie z dziećmi, co jest dobre dla dzieci, ale także przyniosło to potencjalne pozytywne korzyści dla jakości diety rodziców.
• W związku z lockdownami i prawdopodobnie większą liczbą osób pracujących w domu w przyszłości, uważam, że włączenie dzieci do gotowania powinno być kluczowym przesłaniem dla zdrowia publicznego w przyszłości.

A jak w Polsce?

Wg naukowców z poznańskiego Uniwersytetu Medycznego (również na podstawie badań opublikowanych niedawno w czasopiśmie Nutrients) wybuch choroby koronawirusowej pod koniec grudnia 2019 r. w Chinach, który później przerodził się w pandemię, zmusił różne kraje do wprowadzenia rygorystycznych reżimów sanitarnych i środków dystansowania społecznego. Na całym świecie co najmniej cztery miliardy ludzi zostało poddanych lockdownowi, pracując zdalnie, dzieci uczą się w domu, stawiając czoła wyzwaniom związanym z kwarantanną i stresującymi wydarzeniami.

Przeprowadzono przekrojowe badania internetowe dorosłych Polaków (n= 1097), przeprowadzone podczas ogólnopolskiej kwarantanny, mające na celu ocenę, czy te warunki wpłynęły na nawyki żywieniowe i konsumenckie. Co z niego wynika?

• Ponad 43,0% i prawie 52% zgłosiło, odpowiednio, że spożywa więcej jedzenia oraz przekąsek, a trendy te występowały częściej u osób z nadwagą i otyłością.
• Prawie 30% i ponad 18% doświadczyło odpowiednio przyrostu masy ciała (średnia ± SD 3,0 ± 1,6 kg) i utraty (−2,9 ± 1,5 kg). Osoby z nadwagą, otyłe i osoby starsze (w wieku 36–45 i> 45 lat) miały tendencję do częstszego przybierania na wadze, podczas gdy osoby z niedowagą dalej ją traciły.
• Podwyższone BMI wiązało się z rzadszym spożywaniem warzyw, owoców i roślin strączkowych podczas kwarantanny oraz wyższym spożyciem mięsa, nabiału i fast foodów.
• Wzrost spożycia alkoholu odnotowano u 14,6% respondentów, przy czym większą skłonność do picia więcej stwierdzono wśród osób uzależnionych od alkoholu.
• Ponad 45% palaczy doświadczyło wzrostu częstotliwości palenia podczas kwarantanny.

Badanie podkreśla, że narodowa kwarantanna nałożona w celu powstrzymania czynnika zakaźnego może wpływać na zachowania i nawyki żywieniowe, a także opowiada się za zorganizowanym wsparciem żywieniowym podczas przyszłych kwarantann związanych z epidemią, szczególnie dla najbardziej wrażliwych grup, w tym osób z nadwagą i otyłością.

Źródła: https://www.mdpi.com/2072-6643/13/1/20

https://www.mdpi.com/2072-6643/12/6/1657/htm