EFSA oceniła bezpieczeństwo ośmiu aromatów dymu wędzarniczego

Aromaty dymu stanowią alternatywę dla tradycyjnego wędzenia, wieloletniej praktyki stosowanej do konserwowania niektórych produktów spożywczych, takich jak ryby, mięso i produkty mleczne. Proces wędzenia zmienia także smak tych produktów. Aromaty dymu wędzarniczego nie mają tej samej funkcji konserwującej, ale dodane do żywności nadają jej wędzony smak.

EFSA oceniła bezpieczeństwo ośmiu aromatów dymu wędzarniczego dostępnych i stosowanych na rynku UE, których zezwolenie należało odnowić zgodnie z obowiązującym prawodawstwem.

Wim Mennes, przewodniczący grupy roboczej EFSA ds. środków aromatyzujących, odpowiadając na poniższe pytania wyjaśnia co ustalono i jakie są kolejne kroki.

W jakich produktach spożywczych stosuje się aromaty dymu?

Aromaty dymu dodawane są do żywności – takiej jak mięso, ryby czy ser – jako alternatywa tradycyjnego procesu wędzenia. Można je jednak również stosować jako aromaty w innych produktach spożywczych, takich jak zupy, sosy, napoje, chipsy, lody jadalne i wyroby cukiernicze.

Dlaczego EFSA oceniła ich bezpieczeństwo?

Działalność EFSA w zakresie aromatów dymu wędzarniczego jest zdefiniowana w prawodawstwie UE, które wymaga, aby przed wprowadzeniem aromatów dymu do obrotu dokonano oceny ich bezpieczeństwa. Ponadto te znajdujące się obecnie w obrocie należy poddać ponownej ocenie przed upływem okresu ich zezwolenia.

Osiem właśnie ocenionych produktów znajdowało się na rynku UE przez ostatnie 10 lat, a wnioskodawcy zwrócili się do Komisji Europejskiej o przedłużenie ich zezwoleń na kolejne 10. W przypadku pozostałych dwóch produktów znajdujących się obecnie na rynku UE wnioskodawca nie zwrócił się o odnowienie ich zezwolenia.

Jakie są zagrożenia dla zdrowia?

Opierając się na dostępnych dowodach naukowych nie możemy wykluczyć obaw dotyczących genotoksyczności dla dowolnego z ośmiu aromatów dymu.

Genotoksyczność to zdolność substancji chemicznej do uszkadzania materiału genetycznego komórek. Zmiany lub mutacje w informacji genetycznej w komórce mogą zwiększać ryzyko rozwoju chorób takich jak rak i choroby dziedziczne. Dla tego typu toksyczności nie jest możliwe określenie bezpiecznego poziomu.

Czy EFSA oceniała już te środki aromatyzujące w przeszłości?

Tak, oceniliśmy je w latach 2009–2012, aby uwzględnić decyzję Komisji Europejskiej i państw członkowskich UE o wydaniu zezwolenia na ich stosowanie.

Panel stwierdził wówczas obawy dotyczące bezpieczeństwa większości produktów ze względu na ich niewystarczający margines bezpieczeństwa przy proponowanych poziomach stosowania.

Skłoniło to Komisję Europejską i państwa członkowskie UE do zmiany poziomów stosowania zaproponowanych przez wnioskodawcę i umożliwienia bardziej ograniczonego stosowania w żywności.

Co nowego pojawiło się tym razem?

Do oceny nowych danych przedstawionych przez wnioskodawców Trybunał zastosował zaktualizowaną metodologię. Zostało to opisane w zaktualizowanych wytycznych naukowych EFSA z 2021 r., które nie były dostępne w momencie przeprowadzania pierwszej oceny. Zaleca, aby w przypadku potwierdzenia genotoksyczności pojedynczego składnika złożonej mieszaniny (takiego jak aromaty dymu wędzarniczego) całą mieszaninę uznano za genotoksyczną.

Trybunał stwierdził, że sześć z ocenionych przez nas aromatów dymu zawiera substancje genotoksyczne, w związku z czym budzą one obawy dotyczące bezpieczeństwa. Nie mogliśmy wykluczyć obaw związanych z bezpieczeństwem w przypadku pozostałych dwóch ze względu na brak danych.

Co zalecenia EFSA dotyczące aromatów dymu oznaczają dla konsumentów?

Ogólnie rzecz biorąc, podczas spożywania substancji genotoksycznych może wystąpić zwiększone ryzyko wystąpienia szkodliwych skutków. Jednak prawdopodobieństwo wystąpienia tych skutków zależy od różnych czynników, w tym od genetyki danej osoby i nawyków żywieniowych. EFSA nie badała możliwości wystąpienia takich szkodliwych skutków w wyniku spożycia żywności aromatyzowanej aromatami dymu wędzarniczego. Warto jednak zauważyć, że EFSA przyjmuje konserwatywne podejście do swoich ocen, co oznacza, że w celu oszacowania zagrożeń i ryzyka uwzględniamy najgorsze scenariusze.

Zrównoważona dieta ogólnie zmniejsza prawdopodobieństwo narażenia na zagrożenia związane z żywnością. Zbilansowanie diety szeroką gamą produktów spożywczych, np. mięsa, ryb i warzyw, może pomóc konsumentom w ograniczeniu spożycia substancji szkodliwych.

Co się teraz stanie?

Komisja Europejska i państwa członkowskie UE dokładnie rozważą teraz opinię naukową EFSA w ramach dyskusji na temat stosownych kwestii zarządzania ryzykiem dostępnych obecnie na rynku aromatów dymu wędzarniczego.

Źródło: EFSA