Kluczowe liczby dotyczące europejskiego łańcucha żywnościowego – opracowanie EUROSTATU

EUROSTAT opublikował raport - "Key figures on the European food chain - 2022 edition", w którym przedstawiono kluczowe liczby dotyczące europejskiego łańcucha żywnościowego.

Raport zawiera wybór najnowszych danych z dziedzin statystyki rolnictwa i rybołówstwa, a także szerszego łańcucha „od pola do stołu”. Publikacja podzielona jest na dziesięć rozdziałów, zawierających fakty i liczby dotyczące gospodarstw rolnych, rolników, produkcji rolnej i cen, wyników ekonomicznych sektora rolnego, rybołówstwa, przetwórstwa żywności i napojów, handlu, dystrybucji, działalności hurtowej oraz konsumpcji żywności i napoje.

Całość kończy się rozdziałem dotyczącym kwestii środowiskowych związanych z niektórymi etapami łańcucha żywnościowego. Przedstawia kluczowe przesłania dla UE, podkreśla głównych graczy i kluczowe specjalizacje, towarzysząc analizom z intuicyjnymi wizualizacjami i innowacyjnymi prezentacjami danych.

Polska w raporcie na tle innych krajów UE

Dystrybucja gospodarstw i użytków rolnych według wielkości gospodarstwa (% udziału w całości, UE, 2020 r.)

Gospodarstw rolnych w UE w 2020 r. było 9,1 mln. Prawie 1/3 (31,8 %) z nich była zlokalizowana w Rumunii, a ponad 1/10 w każdym z wymienionych państw: Polsce (14,4 %), we Włoszech (12,5 %) i w Hiszpanii (10,1 %). Przeciętna (średnia) wielkość gospodarstwa rolnego w UE w 2020 r. wynosiła 17,4 ha. Jednak prawie 2/3 (63,8 %) gospodarstw w UE było mniejsze niż 5,0 ha, a nieco ponad jedną dziesiątą (11,4 %) gospodarstw w UE miało powierzchnię 30,0 ha albo większą. Największa kategoria wielkościowa gospodarstw, uwzględniono te, które mają co najmniej 100,0 hektarów - 3,6 % ogólnej liczby gospodarstw, ale łącznie nieco ponad połowę (52,5 %) całkowitej powierzchni wykorzystywanej do produkcji rolnej w UE. W związku z tym w UE było bardzo dużo gospodarstw niskotowarowych i tylko kilka szczególnie dużych.

Rolnictwo ekologiczne

W rolnictwie ekologicznym wykorzystuje się naturalne substancje i procesy. Jest ono bardziej zrównoważone niż rolnictwo konwencjonalne. Unijna strategia „Od pola do stołu” wyznaczyła cel, zgodnie z którym co najmniej 25 % gruntów rolnych w UE do 2030 r. powinno być uprawiane z wykorzystaniem procesów organicznych.

W 2020 r. powierzchnia wykorzystywana pod rolnictwo ekologiczne w UE wyniosła 14,7 mln hektarów. Całkowita powierzchnia upraw ekologicznych w UE wzrosła o 5,3 mln hektarów w latach 2012-2020, co odpowiada wzrostowi o ponad połowę (55,7 %). Udział w całości powierzchni użytków rolnych, powiększył się z 5,9% w 2012 r. do 9,1% w 2020 r. W tym okresie udział użytków rolnych wykorzystywanych do produkcji ekologicznej wzrósł we wszystkich państwach członkowskich UE z wyjątkiem Polski. W 2020 r. najwyższe udziały powierzchni gospodarstw ekologicznych w obrębie całkowitej powierzchni użytków rolnych przypadały na Austrię (25,7 %), Estonię (22,4 %) i Szwecję (20,3 %). Natomiast udział rolnictwa ekologicznego poniżej 5,0 % wynosił w ośmiu państwach członkowskich UE, z najniższymi udziałami w Irlandii (1,7 %) i Malcie (0,6 %).

Siła robocza w rolnictwie

W 2020 r. w rolnictwie (m.in. łowiectwo i związana z nim działalność usługowa) w UE pracowało 8,7 mln osób, co stanowi równowartość 4,2% ogółu zatrudnienia (obliczenia dotyczące osób zatrudnionych nie uwzględniają zakresu pracy w niepełnym wymiarze godzin w różnych rodzajach działalności gospodarczej). Wraz z upływem czasu liczba gospodarstw rolnych w UE spadała, podobnie jak liczba zatrudnionych w tym sektorze. Udział rolnictwa w zatrudnieniu w UE spadł z 6,4 % w 2005 r. do 4,2 % w 2020 r. 

Rolnictwo jest szczególnie dużym pracodawcą w Rumunii, zatrudniającym więcej niż co piątą osobę (20,9 %) w 2020 r. Również rolnictwo stanowiło stosunkowo wysoki udział (16,6 %) w całkowitym zatrudnieniu w Bułgarii, podczas gdy udziały, które były nieco poniżej 1/10 całkowitego zatrudnienia, były odnotowano w Grecji i Polsce. Natomiast udział rolnictwa ogółem w zatrudnieniu było niższe niż 2,0 % w: Estonii, Słowacji, Szwecji, w Niemczech, Belgii, Luksemburgu i na Malcie.

Udział produkcji UE w różnych rodzajach zbóż (% w przeliczeniu na tony, 2021 r.)

Pszenica stanowi blisko połowę łączna ilość zbóż uprawianych na terenie UE każdego roku. Reszta to przede wszystkim kukurydza na ziarno i na mieszanki oraz jęczmień, w mniejszych ilościach inne zboża, takie jak żyto i owies. W 2020 r. ogółem większość (ok. 54 %) głównych zbóż skonsumowanych w UE zostało wykorzystanych na paszę dla zwierząt i ok. 28 % do spożycia przez ludzi. Około 1/10 część zbiorów była przeznaczona do zastosowań przemysłowych (poza biopaliwami), około 4 % dla nasion i około 3 % na biopaliwa. W 2021 r. powierzchnia zbiorów zbóż w całej UE wynosiła 52,5 mln ha, na których wyprodukowano 297,5 mln ton plonów.

Francja stanowiła ponad 1/5 (22,5 %) unijnej produkcji zbóż, podczas gdy Niemcy (14,3 %) i Polska (11,4 %) byli kolejnymi co do wielkości producentami.

Większość zbóż w UE jest uprawiana nad rozległymi równinami Francji, Niemiec, Polski i Rumunii, gdzie przeważnie umiarkowane warunki pogodowe wspierają wyższe plony. W 2021 r. pszenica durum zbierana była głównie we Włoszech (gdzie jest używana do produkcji makaronu), natomiast produkcja żyta i masliny (używane do wyrobu chleba, wódki i paszy dla zwierząt) dominowała w Niemczech i Polsce. Francja i Rumunia była stosunkowo wyspecjalizowana w produkcji kukurydzy na ziarno i mieszanki kolb, przy czym wśród producentów ryżu dominowały Włochy i Hiszpania.

UE produkuje szeroką gamę owoców, jagód i orzechów

Łącznie zebrano 24,9 mln ton w 2021 r. (z wyłączeniem owoców cytrusowych i winogron), z czego 14,4 mln ton stanowiły owoce ziarnkowe (jabłka i gruszki), 6,0 mln ton owoce pestkowe (takie jak brzoskwinie, nektarynki, morele, wiśnie i śliwki), 2,6 mln ton subtropikalne i tropikalne owoce (takie jak figi, kiwi, awokado i banany), 1,2 mln ton stanowiły orzechy, a 0,7 mln ton jagody (inne niż truskawki). W 2021 roku Polska (19,7 %), Włochy (19,3 %) i Hiszpania (17,8 %) byli głównymi producentami owoców, jagód i orzechów w UE. Na inne, konkretne owoce, kluczowe znaczenie miały inne państwa członkowskie UE producenci.

Produkcja mięsa i mleka w UE (%, 2021)

W 2021 r. nieco ponad 1/5 (22,1 proc. lub 5,2 mln ton) unijnej wieprzowiny pochodziła z Hiszpanii, z podobnym wkładem wniesionym przez Niemcy (21,2 %); każde pozostałe z państw członkowskich UE miało jednocyfrowe udziały w UE ogółem.

Najwyższy poziom produkcji mięsa drobiowego był w Polsce (19,2% ogółu UE, tj 2,5 mln ton), podczas gdy Francja (12,5%), Hiszpania (12,3 %), Niemcy (12,0 %) i Włochy (10,4 %) zarejestrowały po dwucyfrowym udziale w unijnej produkcja. Nieco więcej niż 1/5 unijnej produkcji mięsa wołowego pochodziła z Francji (20,9 %, czyli 1,4 mln ton), przy stosunkowo dużym udziale Niemiec (15,8 %), Włoch (11,0 %), Hiszpanii (10,6 %) i Irlandii (8,7 %). Hiszpania miała najwyższy udział w produkcji mięsa baraniego w UE (28,0 proc., tj 120 tys. ton), natomiast pozostała większość pochodziła z Francji (19,0 %), Irlandii (14,8 %) i Grecji (12,0 %).

W 2021 r. ponad 1/5 (21,8 %) mleka krowiego w UE skierowano do przetwórstwa przez mleczarnie w Niemczech. Łącznie Niemcy, Francja (16,6 %), Holandia (9,3 %), Włochy (8,9 %) i Polska (8,5 %) odpowiadały za blisko 2/3 (65,2 %) mleka krowiego odbieranego przez mleczarnie w UE.

Zatrudnienie i wartość dodana w państwach członkowskich UE

Spośród 4,6 mln osób zatrudnionych w UE w sektorze Food&Beverage w 2019 r. największy udział miały Niemcy (21,7 %), a następnie Francja (14,8 %). Włochy i Polska były jedynymi innymi państwami członkowskimi UE, które odnotowały dwucyfrowe udziały (oba po 10,1 %).

Roczna zmiana cen wybranych produktów żywnościowych (%, sierpień 2021 – sierpień 2022)

W okresie 12 miesięcy do sierpnia 2022 r. najwyższy wzrost cen konsumpcyjnych wśród produktów żywnościowych w UE odnotowano dla: olejów jadalnych, masła, cukru i świeżego pełnego mleka.

Cena cukru w Polsce wzrosła ponad dwukrotnie w tym okresie, podczas gdy wzrost cen w Danii był prawie tak samo wysoki dla olejów jadalnych (wzrost o 94,0 %). W sierpniu 2022 r. roczne ceny powyższych 4 towarów rosły w Czechach w szybszym tempie niż średnia dla UE. W podobnym duchu, ceny rosły w szybszym tempie niż średniej UE dla trzech z czterech wybranych produktów spożywczych w Danii, Estonii, Niemczech i na Słowacji. Żadne z państw członkowskich UE nie odnotowało spadku cenę któregokolwiek z tych czterech produktów żywnościowych podczas 12 miesięcy do sierpnia 2022 r.

Pełna treść raportu

Źródło: Eurostat