Konsekwencje dla bezpieczeństwa żywności wynikające ze stosowania inhibitorów środowiskowych w systemach rolno-spożywczych

Wyżywienie rosnącej populacji światowej w odpowiedzi na kryzys klimatyczny jest dużym wyzwaniem. Wymaga opracowania praktyk i technologii w celu zwiększenia zrównoważonego charakteru systemów rolno-spożywczych i ograniczenia szkodliwego wpływu na środowisko.

Wśród tych podejść inhibitory środowiskowe stosuje się w celu poprawy wydajności produkcji roślin uprawnych i zwierząt gospodarskich, przy jednoczesnej redukcji emisji gazów cieplarnianych, takich jak metan, lub ograniczeniu utraty azotu z pól uprawnych i pastwisk.

Przypadkowa obecność inhibitorów środowiskowych w towarach spożywczych może budzić obawy zdrowotne, a także zakłócenia w handlu, jeśli nie zostaną ustalone standardy. Wyzwania związane z oceną ryzyka dla bezpieczeństwa żywności i zarządzaniem tymi substancjami obejmują brak zharmonizowanych na szczeblu międzynarodowym najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości (MRL), uzgodnioną definicję inhibitorów środowiskowych oraz niewystarczające informacje na temat bezpieczeństwa niektórych związków.

FAO opublikowało raport pt. Food safety implications from the use of environmental inhibitors in agrifood systems, który zawiera przegląd różnych syntetycznych i biologicznych inhibitorów środowiskowych wraz z analizą możliwych konsekwencji ich stosowania dla bezpieczeństwa żywności. Ramy regulacyjne dotyczące inhibitorów środowiskowych w wybranych krajach przedstawiono jako przykłady bieżącego podejścia stosowanego na poziomie krajowym lub regionalnym. Omówiono także luki w wiedzy związanej z bezpieczeństwem żywności wraz z pewnymi perspektywami dotyczącymi dalszych działań.

Jakie ramy regulacyjne dot. Inhibitorów środowiskowych obowiązują w UE?

W UE inhibitory metanogenezy są regulowane rozporządzeniem (WE) nr 1831/2003 (UE, 2003a) w sprawie dodatków stosowanych w żywieniu zwierząt, które zawiera informacje dotyczące zezwoleń i wymogów w zakresie etykietowania, a także kategorii dodatki paszowe i premiksy. Artykuł 6 odnosi się do inhibitorów metanogenezy, takich jak: dodatki zootechniczne „stosowane w celu korzystnego oddziaływania na środowisko”. Rozporządzenie wykonawcze (UE) 2022/565 (UE, 2022c) zezwoliło na stosowanie 3-NOP jako dodatek paszowy dla krów mlecznych i krów reprodukcyjnych na rynku UE.

Chociaż jonofory stosowane w paszy dla przeżuwaczy generalnie zmniejszają produkcję metanu, stosowanie jonoforowych dodatków paszowych jako antybiotykowych stymulatorów wzrostu w paszy dla przeżuwaczy jest zakazane w UE od 2003 r. (WE 2003a).

Zastosowanie i zawartość nawozów z inhibitorami nitryfikacji/denitryfikacji oraz inhibitorami ureazy w UE podlega rozporządzeniu (UE) 2019/1009, które zastąpiło rozporządzenie (WE) 2003/2003 (UE, 2003b) obowiązujące od 16 lipca 2022 r. Inhibitory nitryfikacji uważa się za produkty nawozowe, jeżeli taki był zamysł producenta, aby dodawać je do produktów nawozowych. Rozporządzenie (UE) 2022/1519 (UE, 2022e) określa wymagania mające zastosowanie do produktów nawozowych zawierających związki hamujące, w tym informacje na etykiecie produktu oraz o skuteczności nawozów. To rozporządzenie harmonizuje także terminologię dotyczącą inhibitorów, zgodnie z którą „substancja lub mieszanina, która poprawia wzór uwalniania składnika odżywczego poprzez opóźnienie lub zatrzymanie aktywności określonych grup mikroorganizmów lub enzymów” powinna być nazywana „związkiem hamującym”, natomiast termin „inhibitor” odnosi się do unijnego nawozu - produktu należącego do kategorii produktu 5 (PFC5). Zastosowanie nawozów na bazie mocznika pokrytych inhibitorami nitryfikacji wymieniane jest jako jedna z najbardziej ekologicznych praktyk wg decyzji Komisji (UE) 2018/813 (UE, 2018).

Źródło: https://www.fao.org/documents/card/en/c/cc8647en