Salmonella i Campylobacter nadal wykazują wysoki poziom oporności na antybiotyki – raport EFSA i ECDC

Według raportu opublikowanego pod koniec marca br. przez Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) i Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) oporność na antybiotyki u bakterii Salmonella i Campylobacter jest nadal wysoka.

Dane dotyczące oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR) u odzwierzęcych i wskaźnikowych bakterii pochodzących od ludzi, zwierząt i żywności są gromadzone corocznie przez państwa członkowskie UE, analizowane wspólnie przez EFSA i ECDC i przedstawiane w corocznym sprawozdaniu podsumowującym UE. Ten monitoring jest ukierunkowany na wybrane gatunki zwierząt odpowiadające danemu rokowi sprawozdawczemu.

Na czym skupiono się w 2020 r.?

Monitorowanie w 2020 r. koncentrowało się w szczególności na drobiu i pochodzących z nich tuszach/mięsie, podczas gdy monitorowanie przeprowadzone w 2019 r. skoncentrowało się w szczególności na tuczu świń i cieląt poniżej 1 roku życia, a także pochodzących z nich tuszach/mięsie. Monitorowanie i raportowanie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe w latach 2019–2020 obejmowało dane dotyczące izolatów Salmonella, Campylobacter i wskaźnikowych E. coli, a także dane uzyskane ze specyficznego monitorowania izolatów E.coli przypuszczalnie wytwarzających ESBL-/AmpC-/karbapenemazy. Ponadto niektóre państwa członkowskie zgłosiły dobrowolne dane dotyczące występowania opornego na metycylinę gronkowca złocistego u zwierząt i w żywności, a niektóre kraje dostarczyły również dane dotyczące wrażliwości na środki przeciwdrobnoustrojowe.

Co zawiera raport?

Niniejszy raport zawiera przegląd głównych ustaleń zharmonizowanego monitorowania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe w latach 2019–2020 w głównych monitorowanych populacjach zwierząt produkujących żywność, w próbkach tusz/mięsa oraz u ludzi. Tam, gdzie były dostępne, dane z monitorowania uzyskane od świń, cieląt, brojlerów, kur niosek i indyków, a także z próbek tusz/mięsa i ludzi zostały połączone i porównane na poziomie UE, ze szczególnym naciskiem na oporność wielolekową, całkowitą podatność i połączone wzorce oporności do krytycznie ważnych środków przeciwdrobnoustrojowych, a także izolatów Salmonelli i E. coli posiadających fenotypy ESBL-/AmpC-/karbapenemazy.

Wnioski

Kampylobakterioza była najczęściej zgłaszaną chorobą odzwierzęcą w UE w 2020 r. i najczęściej zgłaszaną przyczyną chorób przenoszonych przez żywność. Bakterie Campylobacter pochodzące od ludzi i drobiu nadal wykazują bardzo wysoką oporność na cyprofloksacynę, antybiotyk fluorochinolonowy, powszechnie stosowany w leczeniu niektórych rodzajów bakteryjnych infekcji u ludzi.

U ludzi i brojlerów zaobserwowano rosnące tendencje oporności na antybiotyki z grupy fluorochinolonów na Campylobacter jejuni.

W przypadku Salmonella Enteritidis, najczęstszego rodzaju Salmonelli u ludzi, zaobserwowano narastające tendencje oporności na antybiotyki z klasy chinolonów/fluorochinolonów. U zwierząt oporność Campylobacter jejuni i Salmonella Enteritidis na te antybiotyki była na ogół umiarkowana do wysokiej.

Jednak pomimo rosnących trendów oporności na niektóre antybiotyki, jednoczesna oporność na dwa antybiotyki o krytycznym znaczeniu – pozostaje niska w przypadku bakterii E. coli, Salmonelli i Campylobacter zarówno u ludzi, jak i zwierząt służących do produkcji żywności.

Spadek oporności na tetracykliny i ampicylinę u Salmonelli u ludzi zaobserwowano odpowiednio w dziewięciu i dziesięciu krajach w okresie 2016-2020, co było szczególnie widoczne w przypadku Salmonelli Typhimurium. Pomimo spadku, oporność na te antybiotyki nadal utrzymuje się na wysokim poziomie u bakterii pochodzących zarówno od ludzi, jak i od zwierząt.

Ponadto w ponad połowie krajów Unii Europejskiej zaobserwowano statystycznie istotny trend spadkowy częstości występowania bakterii E. coli wytwarzających β-laktamazę o rozszerzonym spektrum (ESBL) u zwierząt służących do produkcji żywności. Jest to ważne odkrycie, ponieważ poszczególne szczepy E. coli wytwarzające ESBL są odpowiedzialne za poważne infekcje u ludzi.

Odporność na karbapenemy pozostaje niezwykle rzadka u E. coli i Salmonelli pochodzących od zwierząt produkujących żywność. Karbapenemy to klasa antybiotyków ostatniej szansy i wszelkie odkrycia wskazujące na oporność na nie u bakterii odzwierzęcych są niepokojące.

Chociaż ustalenia i trendy są zgodne z danymi zgłoszonymi w poprzednich latach, pandemia COVID-19 miała wpływ na ilość zgłaszanych danych, szczególnie w odniesieniu do zdrowia publicznego.

Interaktywne narzędzie do wizualizacji danych pokazuje poziomy oporności u ludzi, zwierząt i żywności w poszczególnych krajach w latach 2019 i 2020.

Ponadto dane dotyczące oporności na antybiotyki w żywności i wodzie u ludzi są publikowane w Atlasie nadzoru nad chorobami zakaźnymi ECDC (odpowiednio w ramach chorób: kampylobakterioza, salmonelloza i szigelloza).

Zapoznaj się z pełną treścią raportu:

Raport podsumowujący Unii Europejskiej na temat oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe u odzwierzęcych i wskaźnikowych bakterii u ludzi, zwierząt i żywności w latach 2019–2020

Źródło: EFSA