EFSA zaleca strategie szczepień w celu zwalczania ptasiej grypy u drobiu

W ostatnich latach w Unii Europejskiej (UE) wystąpiła epidemia wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) wśród ptaków dzikich i domowych. Obszary o dużym zagęszczeniu hodowli drobiu są szczególnie narażone na przenoszenie owej grypy. Można rozważyć szczepienie jako uzupełnienie już wdrożonych środków (np. nadzoru, bezpieczeństwa biologicznego i wczesnego wykrywania), aby zapobiegać rozprzestrzenianiu się HPAI i kontrolować jego rozprzestrzenianie się.

Komisja Europejska zwróciła się o przegląd dostępnych szczepionek przeciwko HPAI, ich skuteczność przeciwko obecnie krążącym wirusom oraz ocenę różnych programów szczepień w celu podjęcia decyzji w sprawie możliwych strategii szczepień. EFSA została również upoważniona do oceny środków nadzoru i ograniczania ryzyka na zaszczepionych obszarach i w gospodarstwach. Zagadnienia te zostaną omówione w osobnej opinii naukowej, której finalizacja spodziewana jest w marcu 2024 r.

EFSA wydała opinię naukową na ten temat w 2007 r.: https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.2903/j.efsa.2007.489

W niniejszej opinii informacje o dostępnych szczepionkach i ich charakterystyce zebrano poprzez przeszukanie literatury oraz badanie rozpoczęte przez Europejską Agencję Leków (EMA) i rozpowszechnione przez EFSA i Światową Organizację Zdrowia Zwierząt (WOAH). Dane zebrano także w drodze konsultacji z laboratorium referencyjnym UE (EURL) i siecią krajowych laboratoriów referencyjnych (NRL) oraz bezpośrednio ze stron internetowych firm farmaceutycznych. Skuteczność strategii szczepień symulowano za pomocą modelowania matematycznego.

Ograniczenia, niepewności w trakcie oceny

• Dane dotyczące skuteczności ochrony i czasu trwania ochrony dostępnych szczepionek przeciwko HPAI są niezharmonizowane i nieliczne; dlatego też szczegółowy opis i porównanie tych szczepionek nie jest możliwe.
• Niewiele szczepionek testuje się na gatunkach drobiu innych niż kurczęta.
• Niewiele jest badań terenowych dotyczących skuteczności szczepień zapobiegających przenoszeniu wirusa.

Rezultaty

• Dostarczono zaktualizowane informacje na temat rodzajów i właściwości dostępnych szczepionek przeciwko HPAI.
• W UE istnieje tylko jedna dopuszczona szczepionka przeciwko HPAI u kurcząt.
• Dostarczono informacji na temat różnych strategii szczepień mających na celu zwalczanie HPAI u drobiu, tj. awaryjne szczepienia ochronne na obszarach wokół ogniska HPAI oraz szczepienia zapobiegawcze na obszarach i w gospodarstwach, gdzie infekcja jeszcze nie występuje. 
• Przedstawiono zalecenia dotyczące przyszłych badań naukowych nad szczepionkami przeciw HPAI.

Konsekwencje

• Opinia naukowa EFSA na temat szczepionek przeciwko HPAI i strategii szczepień poinformuje decydentów w państwach członkowskich UE i osoby zarządzające ryzykiem o potencjalnych strategiach zapobiegania i kontroli HPAI, umożliwiając w ten sposób świadome podejmowanie decyzji w sprawie zapobiegania HPAI i kontroli epidemii. 
• Opinia EFSA może stanowić wskazówkę dla przyszłego rozwoju i stosowania szczepionek przeciwko HPAI.

Zalecenia dla decydentów i menedżerów ryzyka:

• Szczepienie zapobiegawcze jest optymalną strategią szczepienia mającą na celu zminimalizowanie liczby ognisk i czasu trwania epidemii i powinno być przeprowadzane u najbardziej podatnych i zakaźnych gatunków drobiu na obszarach wysokiego ryzyka przenoszenia. W celu zwiększenia ochrony można zastosować podanie wielokrotne (tj. szczepienie przypominające).
• W przypadku wystąpienia ogniska choroby zaleca się awaryjne szczepienie ochronne w promieniu 3 km od ogniska na obszarach wysokiego ryzyka przenoszenia.
• Należy monitorować skuteczność szczepionki w przypadku wszystkich strategii szczepień.
• Szczepienia powinny uzupełniać, a nie zastępować inne środki zapobiegawcze i kontrolne, takie jak monitorowanie infekcji u ptaków, wczesne wykrywanie i bezpieczeństwo biologiczne, i są zalecane jako część zintegrowanego podejścia do kontroli chorób.

Zalecenia dla społeczności badawczej:

• Opinia naukowa zawiera zalecenia dotyczące przyszłych badań naukowych nad szczepionkami przeciwko HPAI pod kątem rodzajów szczepionek, które należy opracować, dla jakich gatunków ptaków, aspektów szczepionek, które należy zbadać, oraz rodzaju badań, które należy przeprowadzić.

Źródło: EFSA