Konsultacje społeczne dotyczące nitrozoamin w żywności – wyjaśnienie projektu opinii

Nitrozoaminy to związki chemiczne, które mogą powstawać w żywności w wyniku jej przygotowania i przetwarzania. Bywają obecne w kilku rodzajach artykułów spożywczych, takich jak wędliny, przetworzone ryby, kakao, piwo i inne napoje alkoholowe. Nitrozoaminy mogą pojawiać się również w wielu innych produktach spożywczych, takich jak gotowane mięso, przetworzone warzywa, zboża, mleko i produkty mleczne lub żywność fermentowana, marynowana i przyprawiana. Niektóre nitrozoaminy są genotoksyczne (powodując uszkodzenie DNA) i rakotwórcze (powodując powstanie nowotworu złośliwego). Projekt opinii EFSA ocenia zagrożenia dla zdrowia publicznego związane z obecnością nitrozoamin w żywności.

Zaczęto od oceny potencjalnych szkód wyrządzanych przez nitrozoamin ludziom i zwierzętom, a następnie oceniono zagrożenie dla zdrowia ludności Unii Europejskiej. Stwierdzono, że bardzo prawdopodobnym jest, że w każdej grupie wiekowej narażenie na nitrozoaminy z dietą przekracza dopuszczalny poziom i może wskazywać na zagrożenie dla zdrowia. EFSA poddała obliczeniu margines narażenia dla konsumentów za pośrednictwem współczynnika MOE – określa on stosunek dawki, przy której obserwuje się niewielki, ale mierzalny efekt niekorzystny oraz poziom narażenia na substancję dla danej populacji. W ocenie uznano występowanie guzów wątroby u gryzoni jako kluczowy efekt ekspozycji na nitrozoaminy. Zastosowano działanie rakotwórcze najsilniejszej nitrozoaminy do innych nitrozoamin występujących w żywności, aby poznać najgorszy scenariusz.

Według oceny azotyny mogą być związane z tworzeniem nitrozoamin. W ramach ponownej oceny bezpieczeństwa azotynów i azotanów przeprowadzonej w 2017 r. eksperci EFSA zauważyli wysoki poziom nitrozoaminy w produktach mięsnych, ale nie mieli wystarczających informacji, aby powiązać te poziomy z azotynami celowo dodawanymi do żywności.

Projekt opinii naukowej  jest otwarty do konsultacji społecznych do 22 listopada 2022 r. i jest to dobra okazja do przesyłania opinii i uwag. Uwagi można zgłosić tutaj.