Organizacja SAFE opublikowała raport dotyczący polityki w zakresie darowizn żywności

W związku z potrzebą ograniczenia marnotrawstwa żywności i pomocy najbardziej potrzebującym grupom społecznym, pojawia się coraz więcej zarówno działań politycznych, jak i prywatnych inicjatywy dotyczące darowizn żywności. Jednak kilka kwestii zniechęca do stosowania tych praktyk. Organizacja SAFE (Safe Food Advocacy Europe) wzywa do wprowadzenia wspólnych zasad i zachęt w zakresie darowizn żywności.

W 2021 roku 7,3 proc. całej populacji UE i ponad jedna szósta osób zagrożonych ubóstwem co drugi dzień nie mogła sobie pozwolić na posiłek z mięsem, rybą lub odpowiednikiem wegetariańskim. W kontrze w 2019 r. zgodnie z danymi przedstawionymi przez United Nations Environment Programme (UNEP) w raporcie "Indeks Marnotrawstwa Żywności 2021", wytworzono około 931 mln ton odpadów żywnościowych.

Kryzysy gospodarcze spowodowane pandemią Covid19 i wojną w Ukrainie zwiększyły liczbę osób w potrzebie. Zmniejszyły się darowizny żywności, ponieważ klasa średnia, która dawniej przekazywała żywność, martwi się obecnie o swoje bezpieczeństwo ekonomiczne. Wielu jest takich, którzy muszą decydować, czy zapłacić rachunek za energię, czy kupić jedzenie. W ostatnich latach najbardziej bezpośrednia pomoc pochodziła od społeczności lokalnych i małych organizacji, które są najbliżej rodzin i osób potrzebujących.

W ciągu ostatnich kilku lat UE zmobilizowała się do walki z marnowaniem żywności poprzez zestaw regulacji i polityk, których głównym celem jest zapobieganie marnowaniu żywności w łańcuchu dostaw żywności. Komisja Europejska opublikowała oficjalne wytyczne dotyczące darowizn żywności, podczas gdy dyrektywa KE 2018/8515 podkreśliła potrzebę zmniejszenia marnotrawstwa żywności w UE o 50% przed rokiem 2030, a strategia Farm to Fork (F2F) uwzględniła darowizny żywności, proponując wiążące cele do 2023 r., aby zmniejszyć o połowę marnotrawstwo żywności przez konsumentów i detalistów w UE do 2030 r. Z operacyjnego punktu widzenia Komisja Europejska ustanowiła również platformę ds. strat i marnotrawstwa żywności (FLW), aby dzielić się najlepszymi praktykami i ocenić postępy poczynione w czasie, podkreślając promocję oddawania nadwyżek żywności.

Bariery w oddawaniu żywności

Polityka UE, jak również platforma FLW, dążą do przełamania barier w zakresie oddawania żywności i zwalczania marnotrawstwa żywności. Działania w zakresie darowizn żywności napotykają jednak wiele wyzwań, ponieważ zarówno darczyńcy, jak i pośredniczący odbiorcy żywności (głównie banki żywności i organizacje charytatywne) napotykają na szereg barier i ograniczeń w trakcie procesu przekazywania żywności.

• Kwestia odpowiedzialności pozostaje najtrudniejsza do przezwyciężenia ze względu na brak szczegółowych przepisów UE, a kwestia ta nie jest również uwzględniona w żadnym ustawodawstwie krajowym, co sprawia, że praktyki redystrybucji żywności są ryzykowne i nieatrakcyjne dla większości darczyńców.
• Kolejnym problemem jest podatek VAT, którego ciężar zwykle ponosi ostatni podmiot, którym w tym przypadku jest organizacja charytatywna. Przekazywana żywność wiąże się zatem z niemożliwymi do utrzymania kosztami dla organizacji charytatywnych, zwłaszcza tych mniejszych.
• Brak europejskiej harmonizacji procedur biurokratycznych wymaganych dla bezpieczeństwa żywności dotknął szczególnie małe, lokalne społeczności darczyńców, ograniczając ich operatywność i skuteczność.
• Producenci lub dystrybutorzy żywności są zobowiązani do umieszczania na produktach spożywczych znaków daty, aby spełnić przepisy i normy dotyczące etykietowania żywności, ale znaki te mogą wprowadzać w błąd darczyńców żywności. Na przykład data przydatności "należy spożyć do" odnosi się do bezpieczeństwa żywności i zagrożeń dla zdrowia, natomiast data przydatności "najlepiej spożyć przed" odnosi się do jakości sensorycznej żywności. Słabe zrozumienie zastosowania tych znaków daty może zniechęcać do oddawania żywności.
• Ze względu na wysokie koszty operacyjne i potencjalne zobowiązania, przedsiębiorstwa spożywcze mają niewielką motywację do przekazywania nadwyżek żywności.
• Darowizny od detalistów często mają na celu przerzucenie kosztów usuwania produktów, których termin przydatności do spożycia jest bliższy, na organizacje charytatywne, a nie ze względów etycznych. Istnieje wiele zgłoszonych przypadków, w których sprzedawcy detaliczni "oddają" produkty bardzo blisko (jeden lub dwa dni) terminu przydatności do spożycia, które, z uwagi na konieczność ich natychmiastowego spożycia, powodują poważne trudności operacyjne w zarządzaniu magazynami małych lokalnych organizacji charytatywnych.

SAFE wzywa do wprowadzenia wspólnych zasad i zachęt w zakresie darowizn żywności

SAFE Food Advocacy Europe, biorąc pod uwagę ustalenia niniejszego raportu, proponuje następujące zalecenia:

• jasna regulacja europejska, która zajmie się tymi krytycznymi kwestiami poprzez ujednolicenie procedur biurokratycznych w zakresie bezpieczeństwa żywności i ułatwi ich załatwienie mniejszym organizacjom charytatywnym, które ściślej współpracują z ludnością
• uregulowanie kwestii darowizn żywności, aby nie było ono wykorzystywane jako alternatywny sposób uniknięcia wyrzucania żywności, co powoduje, że trafia ona do kolejnego ogniwa łańcucha żywnościowego
• zachęcanie do agregacji przedsiębiorstw rolnych, przetwórczych i handlowych w celu poprawy logistyki przekazywanej żywności
• harmonizacja przepisów dotyczących darowizn żywności w UE w celu upowszechnienia tej praktyki na całym jej terytorium
• zapewnienie ustalonych zachęt ekonomicznych dla małych lokalnych podmiotów zajmujących się dystrybucją nadwyżek żywności w celu dotarcia do ludności na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania
• ograniczenie problemów związanych z odpowiedzialnością poprzez wprowadzenie różnic prawnych między dawcami żywności a podmiotami prowadzącymi przedsiębiorstwa spożywcze.

Źródło: materiały prasowe SAFE