Akredytacja jednostek oceniających zgodność w obszarze działań, do których należą m.in. badania, wzorcowania, inspekcja, certyfikacja systemów zarządzania, osób, wyrobów, procesów i usług, organizacja badań biegłości, produkcja materiałów odniesienia, walidacja i weryfikacja, jest obecnie powszechnie rozpoznawana i szeroko wykorzystywana, jako podstawowe narzędzie służące budowaniu zaufania do bezpieczeństwa i jakości wyrobów i usług dostępnych na rynku krajowym, europejskim oraz rynkach całego świata. Każdy liczący się przedsiębiorca, oprócz informacji i deklaracji dotyczących bezpieczeństwa i jakości oferowanych przez siebie wyrobów i usług, stara się pozyskać dodatkowe, zewnętrzne potwierdzenia tego stanu, prezentując różnego rodzaju certyfikaty i świadectwa,  upewniające potencjalnych klientów, o spełnianiu przez jego wyroby i usługi określonych wymagań. Jednakże tylko wyniki akredytowanych badań, czy akredytowanej certyfikacji i innych rodzajów akredytowanej oceny zgodności, są w praktyce powszechnie uznawane na całym świecie i stanowią podstawę dla swobodnego przepływu na rynkach towarów i usług, przy realizacji fundamentalnej zasady systemu oceny zgodności - „raz badany lub certyfikowany - wszędzie akceptowany”.

Co przesądza o tym, że akredytacja jednostek oceniających zgodność ma tak istotne znaczenie i pełni tak odpowiedzialną rolę w funkcjonowaniu rynku wyrobów i usług? Co sprawia, że wyniki akredytowanej oceny zgodności są uznawane za miarodajne, wiarygodne i rzetelne , a także że mogą stanowić podstawę pewnej i powtarzalnej oceny zgodności oraz podejmowanych na ich podstawie decyzji?

Akredytacja jednostek oceniających zgodność, realizowana zgodnie z wymaganiami normy ISO/IEC 17011, jest atestacją przez stronę trzecią (przez jednostkę akredytującą) laboratoriów, jednostek certyfikujących i innych rodzajów jednostek, służącą formalnemu wykazaniu kompetencji tych jednostek do wykonywania określonych zadań w obszarze oceny zgodności. Przy czym, kompetencje w akredytacji są rozumiane jako wykazana zdolność do stosowania wiedzy i umiejętności w celu osiągnięcia określonego zamierzenia. Akredytacja zatem jest nie tylko formalną kontrolą czy weryfikacją spełnienia przez jednostkę ustalonych wymagań w zakresie posiadania określonych systemów, zasobów, czy przyjęcia stosownej deklaracji. Jest oceną możliwości technicznych jednostki do realizacji określonego obszaru oceny zgodności i uzyskiwania przydatnych do zastosowania wyników. Ocena kompetencji poszczególnych rodzajów jednostek oceniających zgodność jest w akredytacji realizowana w odniesieniu do tych samych wymagań międzynarodowych norm i w odniesieniu do specyficznych wymagań akredytacyjnych, przyjętych na szczeblu międzynarodowym w ramach powszechnej harmonizacji podejścia do oceny kompetencji jednostek oceniających zgodność. Międzynarodowymi normami akredytacyjnymi są normy serii ISO/IEC 17000. Normy te ustalają wymagania pozwalające wykazać kompetencje jednostek do realizacji oceny zgodności w poszczególnych obszarach, definiując przede wszystkich wymagania w zakresie zasobów i procesów (w tym procedur oceny zgodności i weryfikacji oraz monitorowania jakości wyników oceny) oraz systemu zarządzania wspierającego działania techniczne jednostki. Normy te określają również wymagania dotyczące bezstronności jednostek i, tam gdzie to ma zastosowanie, wymagania w zakresie ich niezależności. Oparcie systemu akredytacji na stosowaniu tych samych jednolitych wymagań, pozwala oceniać możliwości techniczne jednostek  oraz  zapewnia, że wyniki akredytowanej działalności jednostek są miarodajne i porównywalne, niezależnie od tego czy zostały one uzyskane w ramach akredytacji udzielonej przez Polskie Centrum Akredytacji, czy jednostkę akredytującą dowolnego innego państwa. Ponadto w europejskim systemie akredytacji, regulowanym przepisami rozporządzenia (WE) 765/2008, w akredytacji do celów obszaru regulowanego są stosowane wymagania odnośnych przepisów prawa, dotyczące jednostek oceniających zgodność. Dzięki temu organy regulacyjne (ministerstwa, organy centralne) mogą wykorzystywać akredytację do wspierania realizowanych przez siebie działań i pozyskiwać miarodajne wyniki akredytowanej działalności, które będą przydatne do zastosowania w procesach decyzyjnych i ustalonego kwalifikowania wyrobów i usług.

Co jeszcze, oprócz jednolitych, międzynarodowych wymagań akredytacyjnych (wymagań kompetencyjnych) wzmacnia system akredytacji?

Wszystkie jednostki akredytujące, które działają zgodnie z wymaganiami normy ISO/IEC 17011, stosują programy akredytacji dla poszczególnych rodzajów jednostek oceniających zgodność, dla których spełnione są takie same i mające zastosowanie wymagania ww. normy. Oznacza to, że zasady i procesy oceny kompetencji jednostek, realizowane przez różne jednostki akredytujące, oparte są na tym samym podejściu do oceny kompetencji i posiadają taki sam rygoryzm. Dzięki temu wyniki tych ocen są porównywalne z punktu widzenia potwierdzania możliwości technicznych i zaufania do kompetencji jednostek. Jednocześnie programy akredytacji jednostek oceniających zgodność obejmują nie tylko zasady i procesy związane z udzieleniem akredytacji, ale również z jej systematycznym nadzorowaniem, w celu monitorowania i utrzymywania przez akredytowane jednostki oceniające zgodność kompetencji potwierdzonych w procesie akredytacji.  Tak więc system akredytacji posiada i stosuje narzędzia, które pozwalają na upewnianie się i dostarczanie dowodów co do kompetencji już akredytowanych jednostek, a także co do miarodajności wyników ich akredytowanej działalności.

Dzięki wszystkim powyższym atrybutom dotyczącym procesów akredytacji i nadzoru jednostek oceniających zgodność, akredytacja dostarcza bezstronnego poświadczenia kompetencji tych jednostek do gwarantowania jakości, bezpieczeństwa, solidności, wyrobów i usług, a tym samym tworzy podstawy powszechnego zaufania i pewności dla wszystkich użytkowników tego systemu, w szczególności organom regulacyjnym, przedsiębiorcom i  szerokiemu audytorium  konsumentów.

Nie bez znaczenia jest również fakt, że system akredytacji w skali międzynarodowej jest systemem kompletnym z punktu widzenia osiągania przewidzianych dla niego celów. Wszystkie jednostki akredytujące, prowadzące działalność zgodnie z wymaganiami normy ISO/IEC 17011, są upoważnionymi krajowymi jednostkami, działającymi w większości przypadków w imieniu rządów poszczególnych krajów. Działalność akredytacyjna jest prowadzona prze te jednostki przy zachowaniu bezstronności i niezależności w odniesieniu do ocenianych jednostek oceniających zgodność i przedmiotu ich działalności. Jednostki akredytujące nie konkurują z ocenianymi jednostkami i nie konkurują między sobą.  Działalność jednostek akredytujących jest harmonizowana poprzez ich regularne rygorystyczne oceny równorzędne ze strony międzynarodowych regionalnych organizacji ds. akredytacji (np. European Cooperation for Accreditation (EA)). Pozytywny wynik tych ocen jest podstawą do uznawania działalności jednostek akredytujących w ramach porozumień międzynarodowych, uznających równoważność systemów akredytacji (np. EA MLA), a tym samym wyników akredytowanej przez te jednostki działalności w obszarze oceny zgodności prowadzonej przez akredytowane jednostki oceniające zgodność. Działalność regionalnych organizacji ds. akredytacji podlega również harmonizacji i ocenie przez właściwe organizacje działające w skali całego świata - International Accreditation Forum (IAF) i International Laboratory Accreditation Cooperation (ILAC).

Reasumując akredytacja rozpatrywana w skali całego świata tworzy kompleksowy i kompletny system oceny do potwierdzania kompetencji jednostek oceniających zgodność – jest to system budujący zaufanie do wyników oceny zgodności wyrobów i usług, a tym samym do ich bezpieczeństwa i oczekiwanej jakości, stanowiący podstawę i ułatwiający swobodny przepływu towarów i usług na międzynarodowych rynkach.