13 maja 2022 r. wejdzie w życie ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 13 kwietnia 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej dżemów, konfitur, galaretek, marmolad, powideł śliwkowych oraz słodzonego przecieru z kasztanów jadalnych („rozporządzenie ws. jakości handlowej wyrobów dżemowych”).

WPROWADZENIE

Wersja rozporządzenia ws. jakości handlowej wyrobów dżemowych, przed zmianą nie dawała możliwości produkcji powideł śliwkowych z samych owoców śliw (bez dodatku cukrów). Zawsze wymagany był dodatek cukrów oraz wymóg spełnienia minimalnego poziomu ekstraktu ogólnego oznaczonego refraktometrycznie, który dla powideł śliwkowych wynosi nie mniej niż 57%. Tymczasem istnieje możliwość wytwarzania bezpiecznych i dobrych jakościowo wyrobów w technologii powideł śliwkowych jedynie z samych owoców śliw bez dodawania cukrów, które będą miały w związku z tym, także niższy poziom ekstraktu ogólnego. Wobec takiego stanu prawnego producenci nazywali takie wyroby np. „100% śliwka”.

Umożliwienie producentom, poprzez omawianą zmianę przepisów, wytwarzania powideł śliwkowych także z samych owoców śliw, uporządkuje rynek krajowy i może wpłynąć pozytywnie na postrzeganie tych produktów przez konsumentów, przy utrzymaniu dalszej możliwości ich produkcji także z dodatkiem cukrów.

W jaki sposób zmiana rozporządzenia została uzasadniona przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi? [1]:

„Obecnie na rynku znajdują się już produkty typu powidła, produkowane bez dodatku cukru, zwykle otrzymywane z ok. 2000 g owoców śliw na 1 kg wyrobu gotowego. Produkty te mimo takiej samej technologii wytwarzania (poprzez długie gotowanie/smażenie) nie spełniają wymagań zmienianego rozporządzenia odnośnie dodatku cukru oraz minimalnego ekstraktu (54%), są więc często znakowane jako np. „100% śliwka”. Proponowana nowelizacja, przepisem § 1 pkt 2 projektu, definicji „powideł śliwkowych” wskazanej w załączniku nr 1 w części „Powidła śliwkowe” obowiązującego obecnie rozporządzenia w sprawie jakości handlowej wyrobów dżemowych, ma na celu umożliwienie ich produkcji także w wersji bez dodatku cukrów jako surowca. Ww. zmiana w definicji powideł śliwkowych, umożliwiłaby producentom znakowanie tych wyrobów jako „powidła śliwkowe” z towarzyszącym ich nazwie doprecyzowaniem (zależnie od uzyskanego przez wysmażanie samych śliwek, poziomu ekstraktu w wyrobie gotowym) odpowiadającym warunkom dla odpowiedniego oświadczenia żywieniowego, co byłoby korzystne z punktu widzenia klarowności informacji przekazywanej konsumentowi oraz rozróżnienia tych produktów od siebie. Oznakowanie tych wyrobów byłoby więc dokonywane przy uwzględnieniu wymagań przepisów rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności (Dz. Urz. UE L 404 z 30.12.2006, str. 9, – 5 – z późn. zm.), zwanego dalej „rozporządzeniem 1924/2006”. W załączniku do tego rozporządzenia ustanowiono „Oświadczenia żywieniowe i warunki ich stosowania”. W części dotyczącej oświadczenia „bez dodatku cukrów” oraz w części dotyczącej oświadczenia „o obniżonej zawartości [nazwa składnika odżywczego]”, ustanowiono odpowiednio następujące wymagania: – „BEZ DODATKU CUKRÓW Oświadczenie, że do środka spożywczego nie zostały dodane cukry oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, może być stosowane tylko wówczas, gdy produkt nie zawiera żadnych dodanych cukrów prostych, dwucukrów ani żadnych innych środków spożywczych zastosowanych ze względu na ich właściwości słodzące. Jeżeli cukry występują naturalnie w środku spożywczym, na etykiecie powinna się również znaleźć następująca informacja: „ZAWIERA NATURALNIE WYSTĘPUJĄCE CUKRY”.”; – „O OBNIŻONEJ ZAWARTOŚCI [NAZWA SKŁADNIKA ODŻYWCZEGO] Oświadczenie, że zawartość jednego lub kilku składników odżywczych została obniżona oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, może być stosowane tylko wówczas, gdy obniżenie zawartości wynosi co najmniej 30 % w porównaniu z podobnym produktem, z wyjątkiem mikroskładników odżywczych, gdzie dopuszczalna jest różnica 10% w wartościach odniesienia zgodnie z dyrektywą Rady 90/496/EWG oraz sodu lub wartości równoważnej dla soli, gdzie dopuszczalna jest różnica 25 %. (…) Oświadczenie „o obniżonej zawartości cukrów” oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, może być stosowane tylko wówczas, gdy wartość energetyczna produktu opatrzonego oświadczeniem jest równa lub mniejsza od wartości energetycznej produktu podobnego.”. W przypadku powideł wytworzonych ze śliwek bez dodawania cukrów, mogłyby mieć zastosowanie jako towarzyszące ich nazwie, oświadczenia: – „bez dodatku cukrów” lub inne oświadczenie żywieniowe, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, bądź – „o obniżonej zawartości cukrów” lub inne oświadczenie żywieniowe, które może mieć taki sam sens dla konsumenta. Powyższe zmiany definicji „powideł śliwkowych” oraz zastosowanie wskazanych oświadczeń żywieniowych wymagają również wprowadzenia zmian w przepisach rozporządzenia w sprawie jakości handlowej wyrobów dżemowych dotyczących wymaganego – 6 – dla powideł poziomu ekstraktu ogólnego oznaczonego refraktometrycznie. Obowiązujący przepis § 2 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia w sprawie jakości handlowej wyrobów dżemowych, stanowi, że zawartość ekstraktu ogólnego, oznaczonego refraktometrycznie w powidłach śliwkowych wynosi nie mniej niż 54%. Natomiast wedle przepisu § 2 ust. 3 pkt 2 rozporządzenia w sprawie jakości handlowej wyrobów dżemowych, wymóg dotyczący ekstraktu ogólnego, oznaczonego refraktometrycznie w powidłach śliwkowych na poziomie nie mniej niż 54%, nie dotyczy wyrobów (w tym m.in. powideł śliwkowych), których nazwie towarzyszy oświadczenie żywieniowe „o obniżonej zawartości cukrów” lub inne oświadczenie żywieniowe o takim samym znaczeniu dla konsumenta w rozumieniu przepisów rozporządzenia 1924/2006. W przepisie § 1 pkt 1 projektu zaproponowano niemal analogiczną regulację, jednakże dotyczącą tylko powideł śliwkowych opatrzonych oświadczeniem żywieniowym „bez dodatku cukrów” lub innym oświadczeniem żywieniowym o takim samym znaczeniu dla konsumenta.

Ta zmiana ma na celu wprowadzenie odstępstwa od wymogu minimalnego poziomu ekstraktu ogólnego oznaczonego refraktometrycznie dla powideł śliwkowych, których nazwie towarzyszy oświadczenie żywieniowe „bez dodatku cukrów” lub inne oświadczenie żywieniowe o takim samym znaczeniu dla konsumenta również w rozumieniu przepisów rozporządzenia 1924/2006. Zawartość cukrów w obecnych na rynku produktach typu powidła bez dodatku cukru wynosi zwykle nie więcej niż 30g/100g, mogą więc być oznakowane, zgodnie z ww. rozporządzeniem 1924/2006, jako produkt o obniżonej zawartości cukru. Mogą również wyróżniać się od powideł słodzonych oświadczeniem żywieniowym „bez dodatku cukru”. Wpisuje się to w tendencję do ograniczania spożycia cukrów przez społeczeństwo.” […]

ZNACZENIE DLA FIRM
Zmiana rozporządzenia umożliwia wprowadzanie do obrotu powideł bez dodatku cukru pod nazwą „powidła śliwkowe” oraz otwiera możliwość stosowania wybranych oświadczeń żywieniowych m.in. „bez dodatku cukrów”, „o obniżonej zawartości cukrów” lub „lekkie / light”. Przy czym ocena możliwości zastosowania oświadczeń powinna być za każdym razem zweryfikowana w oparciu o warunki ich stosowania oraz przy zgodności z ogólnymi wymogami dot. stosowania oświadczeń.

[1] Na podstawie uzasadnienia projektu z dnia 17 sierpnia 2021 r.