ANSES opublikowała wskazówki dot. oceny ryzyka dla zdrowia nanomateriałów w żywności, m.in. dwutlentku tytanu

ANSES – francuska Agencja ds. Żywności Środowiska Bezpieczeństwa i Higieny Pracy 20 października br. opublikowała wskazówki dotyczące metodologii oceny ryzyka dla nanomateriałów technicznych stosowanych jako dodatki do żywności i składniki o funkcji odżywczej. Wcześniej w 2018 r. EFSA opublikowała przewodnik oceny dokumentacji dotyczących nanonauki i nanotechnologii w zastosowaniach, takich jak dodatki do żywności, pestycydy i materiały przeznaczone do kontaktu z żywnością.

Chociaż te dwie metodologie opracowane przez EFSA i ANSES opierają się na podobnych koncepcjach oceny ryzyka, w ocenie ekspertów ANSES zaproponowano konkretne dostosowania związane z definicjami prawnymi, pomiarami wielkości cząstek, właściwościami rozpuszczania i identyfikacją zagrożeń. Niniejszy przewodnik stanowi kontynuację prac podjętych przez Agencję w ciągu ostatnich dziesięciu lat, przyczyniając się do debaty naukowej i poszukiwania najlepszej metody oceny zagrożeń dla zdrowia związanych z nanomateriałami technicznymi.

Nanomateriały występujące w żywności

W naszej żywności coraz częściej stosuje się nanomateriały, głównie w celu poprawy wyglądu produktu, opakowania lub zawartości składników odżywczych. Jednak ich potencjalny wpływ na zdrowie rodzi wiele pytań. Dotyczy to zwłaszcza dwutlenku tytanu stosowanego jako dodatek do żywności (E171), którego bezpieczeństwo zostało zakwestionowane przez EFSA, i który od 2022 r. będzie zakazany w Unii Europejskiej.

W sektorze spożywczym nanomateriały techniczne (wytwarzane) są stosowane głównie:

• jako dodatki do żywności, poprawiające wygląd i smakowitość produktu poprzez modyfikację jego struktury, koloru lub tekstury. Na przykład dwutlenek tytanu (E171) i dwutlenek krzemu (E551) stosuje się odpowiednio jako środek barwiący i przeciwzbrylający;
• jako dodatki technologiczne w formulacji materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, modyfikujące właściwości tych materiałów (przezroczystość, odporność itp.), wskazujące na obecność jakichkolwiek patogenów lub poprawiające jakość organoleptyczną i trwałość żywności. Tak jest np. w przypadku nanosrebra stosowanego w plastikowych opakowaniach ze względu na jego funkcję przeciwdrobnoustrojową;
• jako składniki o funkcji odżywczej, np. węglan wapnia stosowany w preparatach dla niemowląt w celu osiągnięcia odpowiedniej zawartości wapnia.

Wskazówki do szczegółowej oceny zagrożeń dla zdrowia związanych z nanomateriałami

Obecność nanomateriałów w żywności rodzi wiele pytań dotyczących zagrożeń dla zdrowia, jakie mogą one stanowić dla konsumentów. Aby móc je ocenić, nie wystarczy standardowe podejście. Nanomateriały wymagają „nanospecyficznego” podejścia do oceny ryzyka ze względu na ich złożoność, właściwości i zachowanie . Na przykład nanomateriały łatwo wchodzą w interakcje z innymi substancjami, co może zmienić ich stabilność i ich los w organizmie.

Ocena dwutlenku tytanu

Na tym etapie dwutlenek tytanu wydaje się być nanomateriałem o najlepiej udokumentowanych danych dotyczących narażenia i zagrożeń. Umożliwiłoby to przeprowadzenie pełnej oceny ryzyka dla nanomateriału stosowanego w żywności. Stosowanie tego dodatku we Francji zostało zawieszone od stycznia 2020 r., zgodnie z opiniami opublikowanymi przez ANSES w 2017 i 2019 r . W swojej opinii z maja 2021 r. EFSA wskazała, że E171 nie może już być uważany za bezpieczny, gdy jest stosowany jako dodatek do żywności. Proces decyzyjny na szczeblu europejskim właśnie wszedł w nowy etap, co doprowadziło do zakazu stosowania tej substancji chemicznej w Unii Europejskiej od 2022 r.

Potrzebne są dalsze badania przed oceną ryzyka

W pierwszej fazie oceny eksperckiej ANSES zidentyfikowała 30 substancji, co do których istnieje podejrzenie, że są stosowane jako dodatki lub składniki żywności. Podkreślono potrzebę jak najszybszego przeprowadzenia badań charakterystyki fizykochemicznej tych substancji przy użyciu metod mikroskopii elektronowej. Wynika to z faktu, że pomiar wielkości i rozkładu wielkości cząstek jest niezbędnym krokiem wstępnym przed oceną zagrożeń związanych z tymi nanomateriałami.

Ponadto należy ujednolicić warunki badania charakterystyki fizykochemicznej, obliczenia narażenia i badania toksykologiczne, aby ułatwić pozyskiwanie odpowiednich i użytecznych danych do oceny ryzyka.

Dopóki nie zostanie wykazane ich bezpieczeństwo, ANSES podkreśla potrzebę ograniczenia narażenia pracowników, konsumentów i środowiska na nanomateriały. W tym celu zaleca promowanie stosowania bezpiecznych produktów, które nie zawierają tych substancji i są równoważne pod względem funkcji, skuteczności i kosztów.

Źródło: https://www.anses.fr/en/node/151422