EFSA o COVID-19 w odniesieniu do bezpieczeństwa żywności – Q&A

EFSA opublikowała w formie pytań i odpowiedzi informacje dot. ryzyka infekcji koronawirusem: poprzez żywność, podczas produkcji żywności, w punktach handlowych oraz postępując z żywnością w domu. Oto niektóre z nich.

Ryzyko infekcji przez żywność

Jakie jest ryzyko zakażenia COVID-19 przez produkty spożywcze?

Pomimo dużej skali pandemii, dotychczas nie zgłoszono zakażeń COVID-19 poprzez spożycie żywności. Dlatego też, wg EFSA nie ma żadnych dowodów na to, że żywność stanowi zagrożenie dla zdrowia publicznego w związku z COVID-19. Główny tryb transmisji dla COVID-19 to przenoszenie od osoby do osoby, głównie drogą kropelkową przez zainfekowanie ludzi kichaniem, kaszlem lub wydechami.

Jako przedsiębiorca z branży spożywczej czy mogę prosić o gwarancje od moich dostawców w odniesieniu do COVID-19?

Nie. Certyfikacja „wolne od wirusów” nie może być uzasadniona, ponieważ nie ma dowodów na to, że żywność stanowi zagrożenie dla zdrowia publicznego w związku z COVID-19. Każdy wniosek o takie gwarancje jest niedopuszczalny.

Jakie jest ryzyko zarażenia COVID-19 przez opakowania żywności?

Chociaż zgodnie z ostatnimi badaniami czynnik sprawczy SARS-CoV-2 utrzymuje się do 24 godzin na kartonie, do kilku dni na twardych powierzchniach, takich jak stal i tworzywa sztuczne, to nie ma dowodów, że zanieczyszczone opakowania, które były narażone na różne warunki środowiskowe i temperaturowe mogą być źródłem infekcji. Niemniej jednak, w celu rozwiania obaw, że wirus obecny na skórze może zostać przeniesiony do układu oddechowego (np. przez dotknięcie twarzy), osoby mające kontakt z opakowaniami, w tym konsumenci, powinny stosować się do wytycznych organów zdrowia publicznego dotyczących dobrych praktyk w zakresie higieny, w tym regularnego i skutecznego mycia rąk.

Produkcja żywności

Czy przemysł rolno-spożywczy podejmuje środki mające na celu uniknięcie sytuacji, w której żywność którą produkuje lub rozprowadza jest skażona wirusem?

Rygorystyczne przepisy dotyczące higieny już teraz regulują produkcję żywności w UE, a ich wdrażanie podlega oficjalnym kontrolom. Wszystkie przedsiębiorstwa spożywcze muszą się do nich stosować. Przepisy higieny są zaprojektowane tak, aby zapobiec zanieczyszczeniu żywności przez jakiekolwiek patogeny, a zatem mają na celu również zapobieganie skażeniu żywności przez wirusa odpowiedzialnego za COVID-19. Regularne szkolenia dot. tych wymogów w przedsiębiorstwach sektora spożywczego są obligatoryjne, tak aby ludzie pracujący w przemyśle spożywczym wiedzieli, jak pracować higienicznie. Wśród dobrych praktyk higienicznych wymaganych na wszystkich etapach produkcji żywności, szczególne znaczenie ma mycie, i w razie potrzeby, dezynfekcja urządzeń i wyposażenia do produkcji żywności pomiędzy partiami produkcyjnymi; unikanie zanieczyszczenia krzyżowego między kategoriami żywności i żywności na różnych etapach procesu (np. żywność surowa w stosunku do gotowanej); higiena osobista, np. mycie i dezynfekcja rąk, w razie potrzeby noszenie rękawiczek i masek, korzystanie z dedykowanej odzieży i butów higienicznych lub przebywanie w domu, z dala od innych pracowników, gdy tylko jest podejrzenie choroby.

Ponadto, w obecnym kontekście, przedsiębiorstwa spożywcze powinny ograniczyć swoje kontakty zewnętrzne w sposób absolutnie niezbędny, na przykład z dostawcami zachowując jednocześnie dystans od kierowców.

Nakaz izolacji może ograniczyć kontrole stosowania higieny w zakładach produkujących żywność. Czy to podważa bezpieczeństwo żywności?

Mimo że kontrole urzędowe są częścią bezpiecznego łańcucha żywnościowego, obecne ograniczenia nie są uznawane za mające wpływ na bezpieczeństwo żywności, które opiera się przede wszystkim na zaangażowaniu wszystkich uczestników łańcucha żywnościowego, „od pola do widelca”, przy czym główna odpowiedzialność spoczywa na przedsiębiorstwach spożywczych. Bezpieczeństwo żywności jest osiągane przede wszystkim poprzez środki zapobiegawcze (dobre praktyki higieniczne). Przedsiębiorstwa sektora spożywczego muszą wykazać, że te środki zapobiegawcze są zawsze stosowane podczas produkcji żywności i że są one skuteczne dzięki kontrolom i testom ich procesów produkcji orazz żywności (tzw. kontrole własne). To z kolei jest kontrolowane przez organy odpowiedzialne za bezpieczeństwo żywności. Nawet w przypadku, gdy nakaz izolacji może mieć wpływ na warunki kontroli urzędowych, nie ma to wpływu na bezpieczeństwo produkowanej żywności. W związku z tym Komisja przyjęła rozporządzenie umożliwiające państwom członkowskim przeprowadzanie działań kontrolnych w sposób zgodny z ograniczeniami przemieszczania się w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się COVID-19, przy zastosowaniu odpowiednich zabezpieczeń, aby bezpieczeństwo żywności nie zostało naruszone. Środki te mają zastosowanie w ciągu 2 miesięcy, a następnie zostaną poddane przeglądowi, wg informacji od państw członkowskich.

Co się stanie jeśli pracownik branży spożywczej zostanie zarażony COVID-19?

W przemyśle spożywczym zostały ustanowione specjalne protokoły, aby chronić zdrowie pracowników. Środki te stanowią dodatek do zwyczajowych praktyk w zakresie higieny żywności i bezpieczeństwa pracowników. Do takich środków zalicza się zdystansowanie społeczne w czasie pracy, pleksiglas, gdy nie można utrzymać odległości, brak kontaktu pomiędzy kierowcami ciężarówek a urządzeniami w zakładach, więcej środków do higieny rąk do dyspozycji, praca zmianowa w celu zapewnienia minimalnej, potrzebnej liczby pracowników w obiekcie, a tam gdzie to możliwe praca w domu.

Zgodnie ze specjalnymi zaleceniami odnośnie zakażenia COVID-19, obecnie każda osoba wykazująca objawy wskazujące na COVID-19 jest proszona o pozostanie w domu, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się wirusa. Nawet w przypadku, gdy ludzie mogą być zakażeni, a nie są (jeszcze) chorzy (bezobjawowi nosiciele wirusa), obowiązujące przepisy prawne minimalizują ryzyko kontaktu cząsteczek wirusa ze środkami spożywczymi, ponieważ każda osoba pracująca w obszarze handlu żywnością musi utrzymywać wysoki stopień higieny osobistej, w tym noszenia odpowiedniej, czystej odzieży ochronnej i stale stosować dobre praktyki higieniczne (regularnie mycie rąk, nie dopuszczać się żadnych niehigienicznych zachowań, takich jak kichanie lub kaszel podczas produkcji lub obróbki żywności itp.). Istnieją wszelkie powody, aby sądzić, że istniejące środki sanitarne są skuteczne w odniesieniu do COVID-19, podobnie jak w odniesieniu do innych zagrożeń mikrobiologicznych. Ponadto, przedsiębiorstwa spożywcze powinny stosować dodatkowe środki sanitarne, gdy u pracownika wykryty zostanie wynik pozytywny dla koronawirusa. Środki te, w połączeniu z faktem, że żywność nie jest znana jako źródło transmisji, zapewniają bezpieczeństwo produkcji żywności.

Żywność w sklepach

Czy można się zarazić poprzez obchodzenie się z żywnością, która mogła zostać zainfekowna przez innych ludzi?

Według agencji ds. bezpieczeństwa żywności w UE jest to bardzo mało prawdopodobne, aby móc zarazić się COVID-19 przez obchodzenie się z żywnością. EFSA stwierdziła ponadto, że obecnie nie ma dowodów na to, że żywność jest prawdopodobnym źródłem lub drogą przenoszenia wirusa. Obecnie nie są dostępne żadne informacje na temat tego, czy wirus odpowiedzialny za COVID-19 może być obecny na żywności, przetrwać w niej i zarażać ludzi. Jednocześnie nie ma żadnych dowodów na to, że żywność była źródłem lub nośnikiem infekcji, podczas gdy nie ma wątpliwości, że ludzie obecnie chorzy byli zainfekowany przez kontakt z innymi zainfekowanymi osobami.

Teoretycznie, tak jak w przypadku każdej powierzchni kontaktowej skażonej w wyniku kontaktu z zainfekowaną osobą, np. klamką w drzwiach, czy inną powierzchnią, to żywność może również prowadzić do pośredniego skażenia poprzez dotknięcie jej. Dlatego każdy powinien stosować się do zaleceń organów ds. zdrowia publicznego dotyczących mycia rąk.

Sprzedawcy detaliczni są świadomi wymogów higienicznych przy obchodzeniu się z żywnością. Personel, który musi manipulować żywnością (np. krojenie mięsa, czyszczenia ryb, pakowania owoców i warzyw) nosi rękawiczki i często je zmienia, albo często myje ręce.

Konsumenci również powinni odgrywać swoją rolę, nie powinni obchodzić się z żywnością w sposób inny niż zamierzony zakup, tak aby uniknąć zanieczyszczenia go jakimkolwiek patogenem, który może być obecny na ich rękach.

Źródło: https://ec.europa.eu/food/sites/food/files/safety/docs/biosafety_crisis_covid19_qandas_en.pdf