Ocena Komisji Europejskiej systemów bezpieczeństwa żywności w krajach kandydujących do UE

Kontrola kandydatów przez UE

Bezpieczeństwo żywności jest ważną kwestią w UE, a nowe kraje kandydujące są stale oceniane pod kątem jakości żywności i wdrażania unijnych przepisów dotyczących bezpieczeństwa żywności.

Komisja Europejska przyjrzała się postępom w systemach bezpieczeństwa żywności w krajach, które starają się o członkostwo w UE.

Raporty obejmują wiele sektorów i zmian, jakie zaszły w ciągu ostatniego roku w Kosowie, Albanii, Bośni i Hercegowinie, Serbii, Czarnogórze, Macedonii Północnej i Turcji.

Stwierdzono, że Bośnia i Hercegowina nie poczyniła postępów w dziedzinie rolnictwa, która obejmuje bezpieczeństwo żywności, politykę weterynaryjną i fitosanitarną, oraz rybołówstwa, gdzie przygotowania są w większości na wczesnym etapie.

Turcja nadal ograniczała przywóz produktów rolnych z Europy. Jest ona głównym eksporterem produktów spożywczych do UE i w okresie sprawozdawczym poczyniła ograniczone postępy w zakresie bezpieczeństwa żywności, polityki weterynaryjnej i fitosanitarnej.

Zwalczanie Salmonelli w Bośni

Bośnia musi dostosować do UE przepisy dotyczące bezpieczeństwa żywności oraz polityki weterynaryjnej i fitosanitarnej, a także wzmocnić potencjał administracyjny. Konieczne są również większe wysiłki w celu przygotowania i przyjęcia ogólnokrajowej strategii dotyczącej rybołówstwa i akwakultury oraz harmonizacji gromadzenia danych.

Bośnia i Hercegowina powinna przyspieszyć przygotowania do utworzenia krajowych laboratoriów referencyjnych ds. żywności i higieny, przedstawić zaktualizowany krajowy plan zwalczania Salmonelli, spełnić kryteria dotyczące wywozu jaj konsumpcyjnych do UE oraz utrzymać szczepienia przeciwko brucelozie.

Bośnia i Hercegowina musi ulepszyć system zapewniający wymogi w zakresie zdrowia publicznego i zdrowia zwierząt w odniesieniu do wywozu mięsa bydła, owiec i kóz. Kraj ten musi dostosować swój system urzędowej kontroli żywności i pasz do systemu UE oraz wprowadzić międzylaboratoryjne testy porównawcze.

Nie odnotowano postępów w tworzeniu krajowego laboratorium referencyjnego zajmującego się badaniem, kontrolą i monitorowaniem obecności organizmów zmodyfikowanych genetycznie (GMO) w żywności i paszach.

Zapewnienie zasobów w Kosowie

Kosowo poczyniło pewne postępy w zakresie bezpieczeństwa żywności, a także polityki weterynaryjnej i fitosanitarnej.

Rozwiązano długoletnią kwestię przeniesienia 75 inspektorów z gmin do Kosowskiej Agencji Żywności i Weterynarii. Należy jednak zapewnić środki finansowe, aby urząd mógł dysponować wystarczającą liczbą inspektorów.

Laboratorium żywności i weterynarii uczestniczyło w badaniach biegłości z udziałem laboratoriów referencyjnych UE. Nie poczyniono jednak żadnych postępów w zakresie uzyskania międzynarodowej akredytacji.

Pewne postępy poczyniono w zakresie rozwoju infrastruktury informatycznej do zarządzania kontrolą żywności i identyfikowalnością oraz systemu zarządzania informacjami laboratoryjnymi agencji żywnościowej.

W kwietniu 2022 r. Kosowo wprowadziło ograniczenia wywozowe na niektóre produkty, w tym pszenicę, kukurydzę, zboże, mąkę i olej jadalny, bez wyjaśnień lub wcześniejszych konsultacji z Komisją UE. UE stwierdziła, że środki te powinny zostać niezwłocznie zniesione, chyba że istnieje wystarczające uzasadnienie.

Sytuacja w Albanii

Albania ma pewien poziom przygotowania w większości dziedzin, w tym w zakresie bezpieczeństwa żywności oraz kwestiach weterynaryjnych i fitosanitarnych, ale postępy były ograniczone.

Albania musi wzmocnić kontrole urzędowe i przeszkolić pracowników w celu realizacji rocznych planów inspekcji. Krajowy Urząd ds. Żywności musi jeszcze poprawić jakość statystyk dotyczących inspekcji, zamiast podawać jedynie liczbę kontroli lub środków podjętych w związku z naruszeniami.

Trwa dostosowanie do UE w zakresie kryteriów mikrobiologicznych produktów spożywczych; wymogów higienicznych dotyczących mięsa i produktów mięsnych oraz maksymalnego poziomu pozostałości pestycydów w owocach, warzywach oraz świeżych i przetworzonych nasionach.

Należy poprawić zarządzanie danymi, aby zmniejszyć obciążenie administracyjne związane z planowaniem i zgłaszaniem kontroli urzędowych opartych na analizie ryzyka oraz aby zapewnić przejrzystość danych krajowych. Należy również wzmocnić sieć laboratoriów.

Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności w Irlandii (FSAI) i fiński urząd ds. żywności (Ruokavirasto) pomagają Albanii poprawić bezpieczeństwo żywności w ramach projektu, który rozpoczął się w 2019 r. i kończy na początku 2023 r.

W nadchodzącym roku Albania powinna przyjąć krajową politykę bezpieczeństwa żywności i dostosować odpowiednie przepisy dotyczące kontroli urzędowych, zdrowia zwierząt i zdrowia roślin.

Niezgodność z przepisami dotyczącymi pestycydów w Turcji

Liczba powiadomień w ramach systemu szybkiego ostrzegania o żywności i paszach (RASFF) z powodu pozostałości pestycydów w owocach i warzywach importowanych z Turcji do UE pozostaje "niedopuszczalnie wysoka" od 2020 r., kiedy to weszły w życie nowe normy dotyczące chloropiryfosu i chloropiryfosu metylowego, stwierdzono w raporcie. Ponownie odłożono wdrożenie zasad higieny dla żywności pochodzenia zwierzęcego i surowego mleka.

Odnotowano pewne postępy w zakresie chorób odzwierzęcych, dzięki wdrożeniu programu kontroli Salmonelli. Dostosowanie zasad bezpieczeństwa żywności do UE posunęło się do przodu w takich kwestiach, jak etykietowanie, dodatki i kryteria czystości, środki aromatyzujące, suplementy diety i enzymy.

Podrabianie w kraju dotyczy szeregu produktów, w tym żywności i napojów alkoholowych, a zgony spowodowane podrobionym alkoholem nadal miały miejsce.

Turcja kontynuowała programy szkoleń, inspekcji i monitorowania w zakresie wprowadzania do obrotu żywności, pasz i produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego. Zwiększono potencjał w zakresie kontroli urzędowych, ale nadal konieczne są prace nad stosowaniem nowych przepisów dotyczących rejestracji i zatwierdzania zakładów spożywczych.

Problemy Serbii z aflatoksynami w mleku

Serbia jest umiarkowanie przygotowana w dziedzinie bezpieczeństwa żywności oraz polityki weterynaryjnej i fitosanitarnej, jednak od czasu ostatniego sprawozdania poczyniono niewielkie postępy.

Serbia przygotowała projekt strategii i planu działania na rzecz dostosowania do UE, ale musi go przyjąć po przeprowadzeniu konsultacji społecznych. Wprowadzono programy monitorowania i urzędowej kontroli żywności pochodzenia zwierzęcego i roślinnego.

Poczyniono postępy w zakresie kategoryzacji zakładów spożywczych pod kątem zgodności z przepisami UE, ale proces ten musi zostać zakończony. Inne pozytywne działania obejmowały szkolenie inspektorów.

Należy jednak podjąć wysiłki na rzecz poprawy jakości mleka i rozważyć przeprowadzenie badań w całym kraju. Jak zauważono od kilku lat, dopuszczalny poziom aflatoksyn w mleku pozostaje pięciokrotnie wyższy niż limit UE.

Trwają prace nad wzmocnieniem systemu zarządzania ryzykiem. Serbia powinna konsekwentnie przeprowadzać analizy przed przyjazdem i wyjazdem, w tym kontrole bezpieczeństwa żywności, zgodnie z przepisami UE. Laboratorium celne jest nadal niewystarczająco wyposażone, a kraj musi poprawić swoje podejście do importowanej żywności oparte na ryzyku - czytamy w sprawozdaniu.

Postępy Macedonii Północnej

Macedonia Północna ma dobry poziom przygotowania w zakresie bezpieczeństwa żywności, polityki weterynaryjnej i fitosanitarnej. W okresie sprawozdawczym poczyniono pewne postępy w tych obszarach.

Funkcjonuje krajowy system wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i paszach, a także systemy audytu wewnętrznego i szkolenia. Agencja podjęła działania mające na celu ochronę obywateli poprzez rozwiązywanie skarg konsumentów.

Dostosowano do UE przepisy dotyczące dodatków do żywności, materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz maksymalnych poziomów niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych. Agencja kontynuowała program monitorowania bezpieczeństwa żywności, ale dane wymagają dalszej analizy - wynika z raportu.

W nadchodzącym roku krajowi temu zalecono dalsze dostosowanie przepisów dotyczących kontroli urzędowych do nowych powiązanych przepisów UE oraz wzmocnienie potencjału w zakresie analizy danych w Agencji Weterynarii.

Ponad 50% zakładów w Czarnogórze spełnia wymogi UE

Czarnogóra jest umiarkowanie przygotowana w zakresie bezpieczeństwa żywności, polityki weterynaryjnej i fitosanitarnej, a w odniesieniu do zaleceń z ubiegłego roku poczyniono znaczne postępy.

Kontynuowano modernizację zakładów spożywczych, obecnie ponad 50 % z nich spełnia wymogi. 19 zakładów posiada licencję na eksport do UE.

Kraj kontynuował wdrażanie krajowego programu poprawy jakości mleka surowego i postępowania z mlekiem niespełniającym wymagań.

W przyszłym roku Czarnogórze powiedziano, że powinna zwiększyć udział zakładów spełniających normy UE oraz wzmocnić potencjał i infrastrukturę w zakresie kontroli bezpieczeństwa żywności.

Źródło: https://agriculture.ec.europa.eu/international/international-cooperation/enlargement/candidates_en