Normalizacja stanowi nieodłączny element każdej działalności, jest narzędziem ułatwiającym wymianę handlową i budującym zaufanie klientów. Dzięki działalności normalizacyjnej uzyskuje się optymalny w danych okolicznościach stopień uporządkowania w określonej dziedzinie. Poprzez takie „uporządkowanie“ zapewnia się postęp techniczny, zwiększa zdolność produkcyjną, poprawa jej efektywność, jakość i bezpieczeństwo.

Za organizację systemu normalizacji w Polsce odpowiada Polski Komitet Normalizacyjny (PKN), na podstawie Ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r., poz. 1483).

Norma to podstawowy dokument powstający w wyniku prac normalizacyjnych. Jest ona opracowywana zgodnie z określonymi w ustawie zasadami, do których należą:

• jawność i powszechna dostępność;
• uwzględnianie interesu publicznego;
• dobrowolność uczestnictwa w procesie opracowywania i stosowania norm;
• zapewnienie możliwości uczestnictwa wszystkich zainteresowanych w procesie opracowywania norm;
• konsens [1] jako podstawowy proces uzgadniania treści norm;
• niezależność od administracji publicznej oraz jakiejkolwiek grupy interesów;
• jednolitość i spójność postanowień norm;
• wykorzystywanie sprawdzonych osiągnięć nauki i techniki;
• zgodność z zasadami normalizacji europejskiej i międzynarodowej.

Normalizacja europejska w zakresie żywności i dziedzin związanych

PKN jako członek CEN/CENELEC ma prawo uczestniczenia w pracach organów Europejskich Organizacji Normalizacyjnych. Członkostwo to nakłada na PKN obowiązek wprowadzenia Normy Europejskiej jako normy krajowej i wycofania krajowych norm sprzecznych.

Wprowadzenie Normy Europejskiej przez wszystkich członków Europejskich Organizacji Normalizacyjnych sprawia, że we wszystkich krajach istnieje taka sama norma. Daje to gwarancję polskiemu producentowi wykonującemu produkt zgodnie z PN wdrażającą EN, że spełnił wymagania norm wszystkich krajów członkowskich.

Normalizacja europejska z zakresu żywności i dziedzin związanych pełni dużą rolę przede wszystkim w bezpieczeństwie żywności, między innymi poprzez:

• opracowanie  znormalizowanego systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności z uwzględnieniem wymagań prawnych ukierunkowanego na dostarczanie bezpiecznych wyrobów;
• opracowywanie znormalizowanych metod badań dotyczących określania zawartości składników istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa żywności;
• stosowanie  norm do sprawdzania:

• dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń w żywności;
• deklarowanych poziomów witamin i innych dodatków;

• opracowywanie metod badań dotyczących higieny żywności;
• ochronę konsumentów – wykrywanie zafałszowania żywności;
• sprawdzanie, czy zastosowano dozwolone dodatki do produkcji żywności;
• sprawdzanie obecności GMO w żywności;
• sprawdzanie obecności alergenów w żywności.

Prace normalizacyjne z zakresu żywności i dziedzin związanych prowadzone są przez Komitety Techniczne (CEN/TC) Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego CEN (pełna lista podana jest w tabelce na końcu artykułu).

Normalizacja międzynarodowa w zakresie żywności i dziedzin związanych

PKN jest członkiem ISO/IEC, dzięki czemu zainteresowane polskie podmioty mogą uczestniczyć w opracowywaniu Norm Międzynarodowych. Członkostwo w organizacjach międzynarodowych daje prawo PKN do wprowadzenia Normy Międzynarodowej jako normy krajowej, czyli jako PN. Prace normalizacyjne z zakresu żywności oraz dziedzin związanych prowadzone są przez Komitety Techniczne (ISO/TC) i Podkomitety Techniczne (SC) Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej ISO (pełna lista podana jest w tabelce na końcu artykułu).

Normalizacja międzynarodowa z zakresu żywności coraz częściej jest prowadzona równolegle z normalizacją europejską lub stanowi jej podstawę. Normy ISO często przyjmowane są metodą uznania przez CEN.

Normalizacja krajowa w zakresie żywności i dziedzin związanych

Prace normalizacyjne z zakresu żywności oraz dziedzin związanych prowadzone są w Polskim Komitecie Normalizacyjnym w Komitetach Technicznych (KT) w obszarach takich jak:  

• zagadnienia ogólne dotyczące rolnictwa i żywności;
• żywność;
• skrobia i produkty pochodne;
• używki;
• biotechnologia;
• rolnictwo;
• maszyny i urządzenia dla przemysłu spożywczego;
• materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością.

Pełna lista KT podana jest w tabelce na końcu artykułu.

W skład Komitetów Technicznych wchodzą członkowie KT realizujący zadania KT poprzez swoich reprezentantów. Członkami KT są podmioty zainteresowane normalizacją w danym obszarze tematycznym, zarejestrowane i prowadzące działalność gospodarczą na terenie Polski.

KT realizują zadania zgodnie z obowiązującymi przepisami wewnętrznymi PKN. Do zadań tych należą m.in.:

• ustalenie zakresu działania KT;
• podejmowanie decyzji w sprawach propozycji nowych tematów normalizacyjnych;
• ustalanie źródeł finansowania i prac normalizacyjnych KT;
• uczestniczenie w europejskiej i międzynarodowej współpracy normalizacyjnej, a w szczególności opiniowanie projektów EN oraz uzgadnianie stanowiska krajowego do projektów EN w ramach ankiety i formalnego głosowania;
• opiniowanie dokumentów ISO oraz uzgadnianie stanowiska krajowego do projektów ISO w przypadku czynnego uczestnictwa w Komitetach Technicznych ISO;
• uzgadnianie projektów PN i innych dokumentów normalizacyjnych;
• nadzór nad aktualnością zbioru PN przypisanego do KT.

Działalność KT ukierunkowana jest głównie na wdrażanie do krajowych zasobów normalizacyjnych Norm Europejskich i Norm Międzynarodowych w dziedzinach objętych zakresem działalności KT.

Aktualny Program Prac PKN jest dostępny na stronie internetowej PKN pod adresem: https://pzn.pkn.pl/tc/#/work-program.

Co jeszcze wymaga normalizacji?

Tematyka z zakresu żywności i dziedzin związanych z żywnością nieobjęta działaniem Komitetów Technicznych:

1. Żywność:

• cukier, cukiernictwo i ciastkarstwo;
• napoje bezalkoholowe;
• wyroby garmażeryjne.

2. Używki:

• piwowarstwo;
• winiarstwo.

3. Urządzenia kuchenne mające kontakt z żywnością.

Jak się zaangażować w normalizację?

Zapraszamy wszystkich zainteresowanych współpracą w ramach istniejących już Komitetów Technicznych, jak również w dziedzinach, dla których nie powołano jeszcze właściwego tematycznie KT.

Dane dotyczące zakresów tematycznych poszczególnych KT, ich współpracy krajowej, regionalnej i międzynarodowej, osób funkcyjnych, umiejscowienia sekretariatów KT podano w Kartach informacyjnych dostępnych po otwarciu hiperłącza do poszczególnych KT, które można znaleźć pod adresem: https://pzn.pkn.pl/tc/#/technical-bodies.

Załączniki:

Komitety Techniczne PKN prowadzące prace normalizacyjne z zakresu żywności i dziedzin związanych

Organy Techniczne ISO prowadzące prace normalizacyjne z zakresu żywności i dziedzin związanych

Organy Techniczne CEN prowadzące prace normalizacyjne z zakresu żywności i dziedzin związanych

Przedstawiciele KT biorący udział w pracach Komitetów Technicznych CEN i ISO

Źródła:

[1] Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji art. 2, p. 5 konsens definiuje jako ogólne porozumienie charakteryzujące się brakiem trwałego sprzeciwu znaczącej części zainteresowanych w odniesieniu do istotnych zagadnień, osiągnięte w procesie rozpatrywania poglądów wszystkich zainteresowanych i zbliżenia przeciwstawnych stanowisk.