Profilaktyka żywieniowa alergii u niemowląt – nowe zalecenia

Zaktualizowany raport

Zalecenia dotyczące prewencji alergii poprzez wczesną interwencję dietetyczną u niemowląt stale ewoluują. Zaktualizowany raport Amerykańskiej Akademii Pediatrii (AAP) zawiera najnowsze rekomendacje oparte na wytycznych organizacji eksperckich, przeglądach systematycznych badań, meta-analizach i publikacjach naukowych, które pojawiły się od roku 2008, w którym to zaprezentowano ostatni raport AAP.

Ewolucja zaleceń

W 2000 r. AAP zasugerowało, że profilaktyka alergii wśród niemowląt obciążonych rodzinnie ryzykiem rozwoju atopii powinna uwzględniać stosowanie hydrolizowanego mleka modyfikowanego, unikanie spożywania orzeszków ziemnych i innych alergizujących produktów przez matkę, a także wprowadzanie do diety dziecka mleka krowiego, jaj, orzeszków ziemnych, orzechów oraz ryb dopiero po ukończeniu 1 roku życia. Zalecenia te opierały się jednak na ograniczonych dowodach naukowych – w ciągu kolejnych 8 lat okazało się bowiem, że opóźniona ekspozycja na alergeny nie chroni przed rozwojem nadwrażliwości.

Nowe konkluzje

W raporcie z 2008 r. AAP zaktualizowało poprzednie rekomendacje. W publikacji nie umieszczono zaleceń dotyczących restrykcji dietetycznych ani w trakcie ciąży, ani podczas karmienia piersią, przedstawiono natomiast dowody świadczące o wpływie żywienia w okresie niemowlęcym na ryzyko rozwoju astmy, atopowego zapalenia skóry i alergii pokarmowych. Od tego czasu pojawiły się jednak nowe dane, których analiza skłoniła ekspertów do sformułowania w 2019 r. znowelizowanych zaleceń. Obejmują one m.in.:

1. Ograniczenia w diecie matki

Brakuje przekonujących dowodów świadczących o wpływie żywienia matki w ciąży lub w okresie laktacji na zmniejszenie ryzyka atopii u dziecka. W raporcie zwrócono uwagę na jeden przegląd systematyczny badań, którego wyniki sugerują, że spożywanie przez matkę większej ilości owoców, warzyw, ryb i produktów bogatych w witaminę D, a także realizacja założeń diety śródziemnomorskiej, wiążą się z niższą zapadalnością na alergię u dzieci.

2. Karmienie piersią

Korzyści wynikające z karmienia piersią są bardzo wyraźne. W porównaniu z raportem z 2008 r. AAP sformułowało kilka nowych zaleceń związanych z pojawieniem się kolejnych dowodów naukowych w postaci badań i meta-analiz:

• karmienie piersią przez okres dłuższy niż 3 do 4 miesięcy chroni przed występowaniem nieprawidłowych szmerów oddechowych w pierwszych 2 latach życia dziecka
• istnieją dowody świadczące, że przedłużenie okresu karmienia piersią chroni przed rozwojem astmy nawet powyżej 5 roku życia

3. Wczesna ekspozycja na orzeszki ziemne

Jedną z istotniejszych zmian w rekomendacjach AAP jest czas wprowadzenia do diety orzeszków ziemnych. Wciąż brakuje dowodów na korzyści z opóźnienia ekspozycji na alergeny powyżej 4-6 miesiąca życia, natomiast nowe dane wskazują, że wczesne wprowadzenie bezpiecznych form orzeszków ziemnych może mieć pozytywny wpływ na obniżenie ryzyka rozwoju alergii.

Tłumaczący to zjawisko mechanizm opiera się na założeniu, że skóra atopowa jest wrażliwa na bodźce wywołujące reakcję uczuleniową, podczas gdy ekspozycja poprzez przewód pokarmowy działa odwrotnie, zwiększając tolerancję na dany alergen. Z tego powodu opóźnione wprowadzenie do diety orzeszków ziemnych może skutkować rozwojem nadwrażliwości u niemowląt. Wciąż potrzeba natomiast więcej danych, by dogłębnie zrozumieć zależność między momentem rozszerzania diety o inne niż orzechy arachidowe pokarmy a rozwojem alergii na te produkty.

Źródła:

• https://pediatrics.aappublications.org/content/143/4/e20190281
• https://www.aappublications.org/news/2019/03/18/atopy031819