Stopniowa konsolidacja sektora

Przetwórstwo owoców i warzyw (PKD 10.39) należy do sektorów o największej liczbie podmiotów w krajowej branży spożywczej. Na koniec 2021 r. w bazie REGON zarejestrowanych było 1655 firm zajmujących się przetwórstwem owocowo-warzywnym. Cechą charakterystyczną branży owocowo-warzywnej jest zdominowanie struktury form prowadzenia działalności przez dwa modele osoby fizyczne oraz spółki. Rosną przychody sektora. Rośnie też znaczenie dużych przedsiębiorstw, jednak małe i średnie firmy starają się utrzymać swoją pozycję. Struktura branży zmienia się powoli, a wysokie znacznie MŚP wyróżnia ten sektor na tle całej produkcji żywności.

Trendy w produkcji

Polska należy do czołówki unijnych producentów warzyw. Jest największym producentem kapusty. Zajmuje drugie miejsce pod względem produkcji marchwi oraz ogórków. Polska jest też największym w UE producentem jabłek, malin, porzeczek i wiśni. Zajmuje drugie miejsce pod względem produkcji truskawek. Jest też istotnym producentem m.in. kalafiorów i brokułów (3 miejsce), cebuli (5 miejsce) oraz pomidorów 4 miejsce). W ciągu ostatniej dekady produkcja przetworów ulegała wahaniom, co wynikało m.in. ze zmian dostępności surowca. Warto jednak podkreślić, że w całym okresie dynamika była dodatnia. Struktura produkcji ewoluowała, ale dominującą pozycją po zostały mrożonki.

Spożycie krajowe

Rosnąca popularność zdrowego trybu życia oraz coraz większa świadomość na temat zbilansowanej diety wspierają konsumpcję produktów z owoców i warzyw. W ostatnich latach czynnikiem wspierającym spożycie był też relatywnie nieduży wzrost cen detalicznych w tej kategorii. W latach 2013-2020 odnotowano istotny wzrost spożycia produktów owocowo-warzywnych w gospodarstwach domowych, jak również istotny wzrost miesięcznych wydatków na te produkty (o 84%).

Sprzedaż zagraniczna

Po wejściu Polski do Unii Europejskiej eksport produktów owocowo-warzywnych stał się motorem rozwoju krajowej branży. Ostatnia dekada to silny wzrost eksportu i wzrost znaczenia w przychodach wysoki prawie 40-procentowy udział przychodów z eksportu w przychodach ogółem przedsiębiorstw przetwórczych. W zależności od asortymentu, Polska jest jednym z głównych unijnych eksporterów przetworów lub wręcz największym (jak w przypadku mrożonych owoców). Polskie produkty trafiają głownie na rynek Unii Europejskiej. Prawie połowę eksportu stanowią wysyłki do Niemiec, Holandii, Francji, Czech i Belgii. Największym odbiorcą pozaunijnym jest Wielka Brytania, która odpowiada za 10% eksportu. Jednym z większych odbiorców spoza UE była też Rosja. Obecnie, po nałożeniu sankcji finansowych po agresji rosyjskiej na Ukrainę, sprzedaż na ten rynek najpewniej istotnie się zmniejszy. Rosja jednak miała dosyć niewielki udział w całym eksporcie, ok. 5%.

Znaczenie Ukrainy w strukturze importu

Import, co do zasady, nie jest głównym kanałem dostaw surowca do krajowego przetwórstwa owoców i warzyw, czy dostaw produktów finalnych na potrzeby wewnętrznej podaży. Ukraina jest jednym z ważniejszych dostawców w strukturze importu, głównie w segmencie mrożonych owoców oraz koncentratu pomidorowego. W tym pierwszym przypadku dostawy mrożonych malin i innych jagodowych z Ukrainy do Polski mocno wzrosły w ciągu ostatnich trzech lat, jednak stało się to głównie kosztem przywozu z Serbii. W drugim przypadku import z Ukrainy stopniowo spadał w ostatnich latach. Dostawy do Polski zwiększały za to kraje z południa Europy, ale też Chiny i Egipt.

Wyniki finansowe

W 2021 r. rosły przychody branży, ale widoczna była presja ze strony kosztów. W okresie 1-3 kw. 2021 średnia marża EBITDA spadła z 8,9% na 8,2%. Z kolei średnia rentowność sprzedaży wyniosła 4,6% wobec 4,7% rok wcześniej. Wartość inwestycji w branży przetwórczej ulegała wahaniom, utrzymując się jednak w trendzie wzrostowym. W ostatniej dekadzie wartość nakładów inwestycyjnych kształtowała się powyżej 400 mln zł rocznie.

Szanse i wyzwania

Na świecie coraz większą rolę odgrywa zdrowie żywienie, co wzmacnia rolę owoców i warzyw w diecie człowieka, w tym przetworów owocowo-warzywnych To daje szansę na przyspieszenie rozwoju, również przy wykorzystaniu szybko rosnących nisz, jak produkty ekologiczne i inne produkty wyróżniające się ponadprzeciętną jakością. Fundamenty branży przetwórczej są silne, choć na horyzoncie widać kilka wyzwań. Są to m.in. rosnące koszty pracy. Coraz większego znaczenia nabiera ochrona marż, a jedną z szans wydaje się większa aktywność w eksporcie produktów gotowych poza UE.

Zobacz pełną wersję podsumowania TUTAJ.

Opracowanie oparte na informacjach i danych dostępnych do 22.03.2022 r.