Choroba Alzheimera jest szybko postępującą chorobą wyniszczającą centralny układ nerwowy osób powyżej 65 roku życia, lecz spotyka się przypadki zachorowania po 40 roku życia, zwykle z powodu predyspozycji genetycznych lub uszkodzeń mechanicznych mózgu. Choroba dotyka 50-60% ogółu chorych cierpiących na różne typy demencji. W każdym przypadku choroba rozwija się od kilku do 10-20 lat po zdiagnozowaniu (obecnie jedynie przez wywiad lekarza specjalisty). Choroba ta zawsze kończy się całkowitym uzależnieniem chorego od otoczenia, wreszcie śmiercią, zwykle w wyniku powikłań przy zapaleniu płuc.

Najpopularniejszą formą leczenia tej choroby zaakceptowaną przez AAN (American Academy of Neurology), FDA (Food and Drug Administration) i NICE (UK National Institute of Clinical Excellence) to leczenie objawowe przy użyciu inhibitorów acetylocholinoesterazy (AChE) i butyrylocholinoesterazy (BChE). Bardzo dużą grupę stosowanych obecnie lub w przeszłości inhibitorów wyizolowano z różnorodnych roślin, wśród których najbardziej znanymi są: Physostigma venenosum, Galanthus nivalis, Huperzia serrata, Bacopa monniera, Buxus sempervirens lub Ginkgo biloba. Wiele z wymienionych roślin jest jednak niejadalnych lub trujących, stąd zastosowanie inhibitorów z tych źródeł w leczeniu choroby Alzheimera musi być poprzedzone szczegółowymi badaniami toksykologicznymi. Jeśli wyizolowany inhibitor zakończy wstępne etapy badań przedklinicznych, można sprawdzać skutki jego działania w organizmie człowieka. Obecnie w Polsce zarejestrowanych jest kilka inhibitorów cholinoesteraz (np. donepezil, rywastygmina oraz galantamina). Należy podkreślić, że wszystkie trzy wymienione inhibitory stosowane w leczeniu choroby Alzheimera charakteryzują się koniecznością zwiększania dawki wraz z postępem choroby, co potęguje skutki uboczne, które są bardzo uciążliwe a niekiedy niebezpieczne dla pacjentów. Do najczęstszych powikłań związanych z przyjmowaniem tych inhibitorów należą zaburzenia pracy serca, ciężkie zaburzenia żołądkowo-jelitowe i pracy wątroby, biegunki, bezsenność, zasłabnięcia, nudności i wymioty, kurcze mięśniowe, uczucie zmęczenia, ból i zawroty głowy, utrata masy ciała). Ponadto istnieją przeciwwskazania ich stosowania, np. donepezilu nie należy stosować w przypadku chorób obturacyjnych płuc, zaburzeń przewodnictwa impulsu w sercu, astmy, choroby wrzodowej żołądka lub dwunastnicy. Wywołuje on nudności, niekiedy wymioty, biegunkę, zawroty głowy, dolegliwości żołądkowe, zaparcia, rzadko - bóle głowy, niepokój.

Badania prowadzone na świecie wskazują na wysoką skuteczność ekstraktów z części jadalnych wybranych owoców, warzyw oraz ziół w ograniczaniu aktywności AChE jak i BChE (rodziny: Jasnotowate, Selerowate, Psiankowate, Różowate, Bananowate, Bobowate, Konopiowate, Miłorzębowate; Persica L., Malus L., Pyrus L., Armeniaca L., Cydonia Mill., Fragaria L., Rosa L., Prunus L., Capsicum L., Solanum L., Ocimum L., Thymus L., Origanum L., Melissa L.,  Mentha L., Salvia L., Carum L., Anethum L., Apium L., Musa L., Phaseolus L., Vicia L., Humulus L., Ginkgo L.). Dieta bogata w owoce i warzywa jest bezpieczna i może być stosowana u osób w różnym wieku. Wyniki badań mogą być w przyszłości wykorzystane do zaprojektowania diety ukierunkowanej na opóźnienie wystąpienia i złagodzenie przebiegu choroby Alzheimera u osób będących w grupie ryzyka. Dieta uwzględniająca potrzeby osoby chorej wydaje się być całkowicie bezpiecznym i pożądanym uzupełnieniem jedynej stosowanej obecnie farmakologicznej metody leczenia. Z drugiej strony, interesujące jest oczyszczanie inhibitorów cholinoesteraz, co pozwala na określenie budowy chemicznej najbardziej efektywnych związków za pomocą różnorodnych metod instrumentalnych (GC-ECD, GC-EI, HPLC-MS lub GC-MS, ¹H-NMR). Dzięki temu, być może będzie możliwe użycie nowych związków pochodzenia naturalnego, uzyskanych na drodze syntezy, do profilaktyki i leczenia choroby Alzheimera.

>>Spis literatury do pobrania tutaj<<