Większość świadomych klientów, zanim kupi produkt żywnościowy, sprawdza jego skład, który obowiązkowo powinien być umieszczony przez producenta na opakowaniu. Niestety nie zawsze deklaracja podana przez producenta na etykiecie, opakowaniu jest zgodna z rzeczywistym stanem. Prawie każdego roku wychodzą na jaw różne nadużycia związane z niewłaściwym składem żywności.

Fałszowanie żywności

Fałszowanie żywności przez nieuczciwych producentów jest wynikiem nieprzestrzegania zasad dobrej praktyki produkcyjnej i polega na dodawaniu do żywności substancji niedozwolonych lub substancji dozwolonych w ilości przekraczającej określone limity, zastąpienie surowców droższych tańszymi m.in. w celu zwiększenia wydajności produkcji, ukrywaniu pochodzenia czy niewłaściwego oznakowania produktów żywnościowych itp. Przesłanką do stosowania takich praktyk jest najczęściej chęć osiągnięcia jak największego zysku oraz ukrycie niewłaściwej jakości surowców lub produktów gotowych. Państwa członkowskie UE są zmuszone do podjęcia działań, żeby zapewnić autentyczność żywności zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2017/625 w sprawie kontroli urzędowych i innych działań urzędowych w celu zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego, przepisów dotyczących zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia roślin i środków ochrony roślin.

Zgodnie z tym rozporządzeniem kontrole urzędowe i inne czynności urzędowe należy przeprowadzać na podstawie metod analiz, badań i diagnostyki, które spełniają najnowocześniejsze standardy naukowe oraz zapewniają prawidłowe, wiarygodne i porównywalne wyniki w całej Unii Europejskiej. W związku z tym metody stosowane przez laboratoria urzędowe powinny być doskonalone i aktualizowane.

Autentyczność żywności

Odpowiedzią na te potrzeby było spotkanie wszystkich CEN/TC zajmujących się analizą żywności i pasz, które odbyło się w Brukseli we wrześniu 2016. Na spotkaniu stwierdzono, że istnieje potrzeba opracowania sprawdzonych i wiarygodnych metod analizy w celu identyfikacji autentyczności żywności. W rezultacie powstała Grupa Koordynacyjna ds. Autentyczności Żywności CEN (FACG), która zidentyfikowała listę już dostępnych dokumentów normalizacyjnych oraz obszarów jeszcze nieznormalizowanych, a także zwalidowanych metod i potrzebnych technik dotyczących tego tematu. Do tej pory żaden istniejący CEN/TC nie mógł wykonać prac, ponieważ nie wszystkie matryce są objęte istniejącymi tak zwanymi wertykalnymi (pionowymi) CEN/TC (takimi jak mięso, ryby, miód, napoje, przyprawy itp.). Zakres CEN/TC 275 Food analysis - Horizontal methods obejmuje określanie dodatków do żywności, pozostałości i zanieczyszczeń żywności oraz wykrywanie napromieniania żywności, ale nie obejmuje wykrywania autentyczności żywności. Eksperci zajmujący się złożonymi technikami (tj. NMR, proteomika, MALDI-TOF, IR, IR-MS itp.) są w stanie opracować w nowym CEN/TC normy obejmujące różne matryce, a tym samym zapobiegać równoległej pracy w wielu różnych TC.

Tak więc w odpowiedzi na wniosek DIN (niemiecka jednostka normalizacyjna) z sierpnia 2018 r. skierowany do CCMS, został powołany CEN/TC 460 Food authenticity, którego zadaniem będzie opracowywanie odpowiednich do wykrywania autentyczności żywności zwalidowanych metod (łącznie z metodami do ilościowego oznaczania składników zafałszowujących).

Z jego zakresu zostaną wyłączone metody badania autentyczności np. takich produktów jak ziarno zbóż i jego przetwory, tłuszcze i oleje, kakao, mleko, które leżą w gestii odpowiednich wertykalnych (pionowych) CEN/TC. Opracowywanie nowych metod z ww. zakresów tematycznych będzie możliwe w CEN/TC 460 tylko po uprzedniej konsultacji i wyrażeniu zgody przez ww. komitet.

Sekretariat CEN/TC 460 umiejscowiono w DIN. Współpraca z tym TC w Polskim Komitecie Normalizacyjnym została przypisana do KT 235 ds. Analizy Żywności.

Podsumowanie

Szybki postęp techniczny i rozwój biotechnologii dają coraz większe możliwości do fałszowania żywności. Jednocześnie rozwijają się techniki analityczne, które pozwalają na identyfikację i ilościowe oznaczenie nawet śladowych ilości wielu składników. Nowoczesne metody, które zostaną opracowane przez ekspertów CEN/TC 460 Food authenticity mogą mieć zatem kluczowe znaczenie dla ochrony konsumentów w sektorze spożywczym.

Pierwsze posiedzenie organizacyjne CEN/TC 460 Food authenticity odbędzie się w Berlinie 14 czerwca 2019 r.